Zobowiązanie przemienne to nie to samo co zobowiązanie z upoważnieniem przemiennym. W tym drugim wypadku od początku istnienia zobowiązania dłużnik jest zobowiązany do spełnienia określonego świadczenia i tylko spełnienia tego świadczenia może żądać wierzyciel. Dłużnik może jednak zwolnić się z zobowiązania w ten sposób, że spełni inne świadczenie.

Odmienność świadczeń w zobowiązaniach przemiennych może mieć swoją różną przyczynę. Po pierwsze odmienność ta może wynikać z tego, że dłużnik może spełnić różne rodzajowo świadczenia. Odmienne będą również świadczenia, które mają te sam przedmiot ale spełnienie świadczenia następuje z wykorzystaniem różnych konstrukcji prawnych – np. sprzedaż rzeczy albo wynajęcie tej samej rzeczy.

Jeżeli mamy już do czynienia z zobowiązaniem przemiennym to kto wybiera świadczenie jakie ma spełnić dłużnik? Odpowiedź znajdziemy w art. 365 § 1 kodeksu cywilnego. Zasadą jest, że wybór świadczenia, które ma zostać spełnione w wykonaniu zobowiązania, przysługuje dłużnikowi. Wyjątek od tej zasady – czyli możliwość dokonania wyboru świadczenia przez inną osobę niż dłużnik - może wynikać z treści czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności. Tą inną osobą niż dłużnik może być wierzyciel albo osoba trzecia, czyli osoba niebędąca stroną stosunku zobowiązaniowego. Wybór świadczenia dokonuje się przez złożenie drugiej stronie oświadczenia woli, które jest składane w wykonaniu uprawnienia o charakterze prawokształtującym.

A do kiedy osoba uprawniona może dokonać wyboru świadczenia, które będzie spełnione w wykonaniu zobowiązania? Na to pytanie kodeks cywilny nie zawiera wyraźnej odpowiedzi. Wydaje się, że dłużnik ze swojego prawo do wyboru świadczenia może skorzystać aż do nadejścia terminu spełnienia świadczenia. Tak w każdym razie wynika brzmienia art. 365 § z d. 2 k.c., który stanowi, ze dłużnik dokonuje wyboru świadczenia również przez spełnienie świadczenia. Jeżeli tego nie uczyni, wierzyciel może dłużnikowi wyznaczyć dodatkowy termin do dokonania wyboru świadczenia. Po upływie tego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na wierzyciela (art. 365 § 3 k.c.). Jeżeli zaś do dokonania wyboru świadczenia uprawniony jest wierzyciel to również wierzyciel najpóźniej może dokonać wyboru świadczenia w terminie spełnienia świadczenia. Jeżeli tego nie uczyni to dłużnik może wierzycielowi wyznaczyć dodatkowy termin. Jeżeli w tym dodatkowym terminie wierzyciel nie wybierze świadczenia, uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na dłużnika (art. 365 § 3 k.c.).
W przypadku gdy do dokonania wyboru uprawniona jest osoba trzecie sprawa jest trudniejsza. Nie będzie problemu jeżeli w razie zwłoki osoby trzeciej w dokonaniu wyboru świadczenia wierzyciel i dłużnik „wspólnie” wezwą tę osobę do dokonania wyboru i jednocześnie porozumieją się co do skutków niedokonania przez osobę trzecią wyboru świadczenia w wyznaczonym terminie, czyli porozumieją się co do tego na kogo z nich przechodzi uprawnienie do dokonania wyboru świadczenia. Jeżeli wierzycielowi i dłużnikowi nie uda się „dogadać” to postuluje się aby wyboru świadczenia dokonał sąd.

Jeżeli jedno ze świadczeń alternatywnych stanie się niemożliwe, to co do zasady ogranicza się jedynie możliwość wyboru. Jedno ze świadczeń po prostu odpada. Jednak zauważa się również (M. Safjan w „Komentarz do kodeksu cywilnego” pod red. K. Pietrzykowskiego) że w niektórych sytuacjach możliwość wyboru pomiędzy świadczeniami była dla stron umowy tak ważna, że bez tej możliwości nie doszło by w ogóle do powstania stosunku zobowiązaniowego między tymi stronami. Wówczas skutkiem powinno być w ogóle nieważność zobowiązania.

Problem stwarzają sytuacje gdy jedno ze świadczeń stało się niemożliwe z powodu okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dłużnik. W myśl zasad ogólnych w miejsce tego pierwotnego świadczenia wchodzi zobowiązanie odszkodowawcze dłużnika. Ale czy to zobowiązanie odszkodowawcze jest „równe” innym świadczeniom i podlega takim samym zasadom co do wyboru? W takiej sytuacji jeżeli uprawniony do wyboru świadczenia był dłużnik i jedno ze świadczeń stało się niemożliwe przed dokonaniem wyboru to dłużnik nie może jako świadczenia, które ma być spełnione wybrać świadczenia odszkodowawczego. Jest to bowiem sprzeczne z ideą zobowiązania przemiennego. Jeżeli jednak świadczenie stało się niemożliwe po dokonaniu wyboru to dłużnik jest zobowiązany do spełnienia świadczenia odszkodowawczego. Aczkolwiek postuluje się (M. Safjan w „Komentarz do kodeksu cywilnego” pod red. K. Pietrzykowskiego) aby w zależności do danej sytuacji przyznać wierzycielowi prawo do żądania spełnienia któregoś ze świadczeń alternatywnych, spóśród tych które nie zostały wybrane jeżeli nie będzie to naruszało interesów dłużnika.
Jeżeli zaś uprawnionym do wyboru świadczenia był wierzyciel i niemożność świadczenia powstała przed dokonaniem wyboru to może on również jako świadczenie, które ma być spełnione, również świadczenie odszkodowawcze. Jeżeli jednak niemożność świadczenia powstała po dokonaniu wyboru świadczenia wierzyciel zachowuje jedynie prawo od świadczenia odszkodowawczego.

Wreszcie jeżeli jedno ze świadczeń stało się niemożliwe i dłużnik za tę niemożliwość świadczenia nie ponosi odpowiedzialności, to jeżeli uprawnionym do dokonania wyboru jest dłużnik i niemożność świadczenie powstała przed dokonaniem wyboru to wybór dłużnika ogranicza się do pozostałych możliwych świadczeń. Jeżeli zaś niemożność świadczenia powstała po dokonaniu wyboru przez dłużnika to zobowiązanie wygasa z uwagi na niemożliwość świadczenia. Jeżeli zaś uprawnionym do dokonania wyboru świadczenia jest wierzyciel to jeżeli niemożność świadczenia powstała przed dokonaniem wyboru to może on wybrać świadczenie do spełnienia spośród innych możliwych świadczeń i tego świadczenia niemożliwego – wówczas wierzyciel doprowadzi do wygaśnięcie zobowiązania. Jeżeli zaś niemożność świadczenia powstała po dokonaniu przez wierzyciela wyboru to zobowiązanie wygasa z uwagi na niemożliwość świadczenia (art. 475 § 1 k.c.).