Okres dopuszczalnego zatrudnienia asystentów i adiunktów.
data dodania: 2017-08-28
W myśl obecnie obowiązujących uregulowań (ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym) na stanowisku asystenta osoba nieposiadająca stopnia naukowego doktora i na stanowisku adiunkta osoba nieposiadające stopnia naukowego doktora habilitowanego mogą być zatrudniane przez okres określony w statutach uczelni wyższych, ale okres ten nie może być dłuższy niż osiem lat. To uregulowanie obowiązuje od dnia 01 października 2013r. W praktyce uczelnie, z powodu braku przepisów międzyczasowych, mają problem z tym jak obliczać dopuszczalne okresy zatrudnienia na powyższych stanowiskach osób nieposiadających w/w stopni naukowych, a dokładnie z tym jak traktować okres zatrudnienia tych osób przypadający przed dniem 01 października 2013r. Szczegóły dalej.
Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym (dalej: Prawo o szkolnictwie wyższym) okres zatrudnienia :
(i) na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora
(ii) na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego;
- określa statut , z tym jednak że dla każdej z tych osób okres zatrudnienia na tych stanowiskach nie może trwać dłużej niż osiem lat.
Uregulowanie to zostało wprowadzone w życie ustawą z dnia 18 marca 2011r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz zmianie niektórych innych ustaw (dalej : ustawa nowelizująca). Przepis ten wszedł w życie dnia 1 października 2013r. (art. 38 pkt 5 ustawy nowelizującej).
W wielu uczelniach przed wejściem w życie ustawy nowelizującej obowiązywały uregulowania wewnętrzne (statutu), które również określały czas dopuszczalnego zatrudnienia na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora i na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego.
Ustawa nowelizująca nie zawiera uregulowań międzyczasowych dotyczących tego jak liczyć okres zatrudnienie na stanowisku asystenta i adiunkta.
W sytuacjach, gdy wchodzi z życie jakiś przepis skracający jakiś termin , z którego upływem wiąże się jakiś skutek prawny, to bieg tego terminu rozpoczyna się z dniem wejścia w życie nowego przepisu, ale jeżeli według dotychczasowych przepisów skutek nastąpiłby wcześniej tek skutek następuje z upływem wcześniejszego terminu.
Taka zasada została wyrażona w art. XXXV pkt 2) i art. XXXVI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.). Ustawa ta wprawdzie dotyczy bezpośrednio wprowadzenia w życie ustawy kodeks cywilny, ale w nauce prawa zgodnie przyjęto, że z uwagi na walor ogólności tych przepisów i ich jakoś legislacyjną powinno się do nich sięgać w tych wszystkich wypadkach gdy jakiś akt prawny zawiera odmienne regulacje od dotychczas obowiązujących i jednocześnie nie zawiera przepisów międzyczasowych.
Jednak orzecznictwo Sądu Najwyższego jest odmienne. Np. w wyroku z dnia 12.01.2016r. (sygn. akt II PK 37/16) Sąd Najwyższy powołując się na jednolite stanowiska doktryny oraz stanowisko Rady Ministrów w sprawie stosowania art. 120 Prawa o szkolnictwie wyższym (chodzi o stanowisko Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zawarte w piśmie z dnia 23 stycznia 2012 r., będące odpowiedzią na pismo European Trade Union Committee for Education z dnia 21 listopada 2011r., w którym Ministerstwo zaprezentowało stanowisko, że okresy zatrudnienia nauczycieli akademickich na stanowisku asystenta oraz adiunkta przed dniem 1 października 2013 r. nie zostają wliczone do określonego art. 120 Prawa o szkolnictwie wyższym ośmioletniego okresu zatrudnienia) wyraźnie stwierdził, że po wejściu w życie w dniu 1 października 2013r. znowelizowanego ar. 120 Prawa o szkolnictwie wyższym okres dopuszczalnego zatrudnienia na stanowisku asystenta i adiunkta należy liczyć na nowa poczynając od dnia 01 października 2013r.
W stanie faktycznym rozstrzyganym wyrokiem SN w sprawie II PK 195/15 skarżąca była zatrudniona na stanowisku adiunkta i nie miała stopnia doktora habilitowanego. W chwili zatrudnienia obowiązujący statut dopuszczał zatrudnienie na stanowisku adiunkta osoby niemającej stopnia doktora habilitowanego na okres do 9 lat z możliwością jego przedłużania na kolejne 3-letnie okresy. Na dzień 1 października 2013r., czyli na dzień wejścia w życia art. 120 Prawo o szkolnictwie wyższym w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą , dla skarżącej nie upłynął 9-letni dopuszczalny okres zatrudnienia. Dnia 01 października 2013r. wszedł z życie nowy statut uczelni zgodnie z którym zatrudnienie na stanowisku adiunkta osoby niemającej stopnia doktora habilitowanego może trwać 8 lat. SN uznał, że okres zatrudnienia tej osoby powinien trwać do 30 września 2021r. Zdaniem SN „okres zatrudnienia powinien być liczony na nowo, to jest nie powinno się uwzględniać okresów zatrudnienia na stanowisku asystenta czy adiunkta przypadających przed dniem 1 października 2013r.”.
Takie samo stanowisko zajął SN w wyroku z dnia 10 stycznia 2017r. (sygn. akt II PK 342/15) uznając, że : „Okres zatrudnienia adiunkta sprzed 1 października 2013r. nie wlicza się do ośmioletniego okresu zatrudnienia, o którym stanowi art. 120 p.sz.w.:”. W stanie faktycznym w tej sprawie powód na podstawie aktu mianowania został zatrudniony na stanowisku adiunkta z tym że w akcie mianowania zastrzeżono, że powód miał uzyskać stopie doktora habilitowanego w ciągu 9 lat. Termin ten upływał dla powoda dnia 28 lutego 2014r. Uczelnia rozwiązała z powodem stosunek pracy na skutkiem na ten dzień. Jednocześnie statut uczelni stanowił , że okres zatrudnienia na stanowisku adiunkta osoby niemającej stopnia doktora habilitowanego nie może trwać dłużej niż 8 lat. Sądy powszechne uznały, że uczelnia mogła rozwiązać z powodem stosunek pracy, ale SN uchylił wyrok sądu okręgowego uznając, że : „Reasumując należy stwierdzić, że w stosunku do adiunkta zatrudnionego przed dniem 1 października 2013r. nie zalicza się okresu zatrudnienia sprzed tej daty do okresu, o którym stanowi art. 120 ustawy”. SN przekazał sprawę sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania wskazując, że ten sąd powinien ustosunkować się do treści aktu mianowania i statutu pozwanej uczelni.
Podsumowując : z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że dla asystentów i adiunktów niemających odpowiednio stopnia doktora i stopnia doktora habilitowanego, dla których na dzień 01 października 2013r. nie upłynął dopuszczalny okres zatrudnienia, od tego dnia biegną na nowo dopuszczalne okresy zatrudnienie.
Zgadzam się, że taki sposób liczenia okresów dopuszczalnego zatrudnienia na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora i na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego prowadzi do „uprzywilejowania” tych osób. Zwracały na to uwagę sądu powszechne w wyżej opisywanych sprawach, w których wypowiadał się Sąd Najwyższy, ale orzecznictwo Sądu Najwyższego jest takie a nie inne.
(i) na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora
(ii) na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego;
- określa statut , z tym jednak że dla każdej z tych osób okres zatrudnienia na tych stanowiskach nie może trwać dłużej niż osiem lat.
Uregulowanie to zostało wprowadzone w życie ustawą z dnia 18 marca 2011r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz zmianie niektórych innych ustaw (dalej : ustawa nowelizująca). Przepis ten wszedł w życie dnia 1 października 2013r. (art. 38 pkt 5 ustawy nowelizującej).
W wielu uczelniach przed wejściem w życie ustawy nowelizującej obowiązywały uregulowania wewnętrzne (statutu), które również określały czas dopuszczalnego zatrudnienia na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora i na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego.
Ustawa nowelizująca nie zawiera uregulowań międzyczasowych dotyczących tego jak liczyć okres zatrudnienie na stanowisku asystenta i adiunkta.
W sytuacjach, gdy wchodzi z życie jakiś przepis skracający jakiś termin , z którego upływem wiąże się jakiś skutek prawny, to bieg tego terminu rozpoczyna się z dniem wejścia w życie nowego przepisu, ale jeżeli według dotychczasowych przepisów skutek nastąpiłby wcześniej tek skutek następuje z upływem wcześniejszego terminu.
Taka zasada została wyrażona w art. XXXV pkt 2) i art. XXXVI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.). Ustawa ta wprawdzie dotyczy bezpośrednio wprowadzenia w życie ustawy kodeks cywilny, ale w nauce prawa zgodnie przyjęto, że z uwagi na walor ogólności tych przepisów i ich jakoś legislacyjną powinno się do nich sięgać w tych wszystkich wypadkach gdy jakiś akt prawny zawiera odmienne regulacje od dotychczas obowiązujących i jednocześnie nie zawiera przepisów międzyczasowych.
Jednak orzecznictwo Sądu Najwyższego jest odmienne. Np. w wyroku z dnia 12.01.2016r. (sygn. akt II PK 37/16) Sąd Najwyższy powołując się na jednolite stanowiska doktryny oraz stanowisko Rady Ministrów w sprawie stosowania art. 120 Prawa o szkolnictwie wyższym (chodzi o stanowisko Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zawarte w piśmie z dnia 23 stycznia 2012 r., będące odpowiedzią na pismo European Trade Union Committee for Education z dnia 21 listopada 2011r., w którym Ministerstwo zaprezentowało stanowisko, że okresy zatrudnienia nauczycieli akademickich na stanowisku asystenta oraz adiunkta przed dniem 1 października 2013 r. nie zostają wliczone do określonego art. 120 Prawa o szkolnictwie wyższym ośmioletniego okresu zatrudnienia) wyraźnie stwierdził, że po wejściu w życie w dniu 1 października 2013r. znowelizowanego ar. 120 Prawa o szkolnictwie wyższym okres dopuszczalnego zatrudnienia na stanowisku asystenta i adiunkta należy liczyć na nowa poczynając od dnia 01 października 2013r.
W stanie faktycznym rozstrzyganym wyrokiem SN w sprawie II PK 195/15 skarżąca była zatrudniona na stanowisku adiunkta i nie miała stopnia doktora habilitowanego. W chwili zatrudnienia obowiązujący statut dopuszczał zatrudnienie na stanowisku adiunkta osoby niemającej stopnia doktora habilitowanego na okres do 9 lat z możliwością jego przedłużania na kolejne 3-letnie okresy. Na dzień 1 października 2013r., czyli na dzień wejścia w życia art. 120 Prawo o szkolnictwie wyższym w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą , dla skarżącej nie upłynął 9-letni dopuszczalny okres zatrudnienia. Dnia 01 października 2013r. wszedł z życie nowy statut uczelni zgodnie z którym zatrudnienie na stanowisku adiunkta osoby niemającej stopnia doktora habilitowanego może trwać 8 lat. SN uznał, że okres zatrudnienia tej osoby powinien trwać do 30 września 2021r. Zdaniem SN „okres zatrudnienia powinien być liczony na nowo, to jest nie powinno się uwzględniać okresów zatrudnienia na stanowisku asystenta czy adiunkta przypadających przed dniem 1 października 2013r.”.
Takie samo stanowisko zajął SN w wyroku z dnia 10 stycznia 2017r. (sygn. akt II PK 342/15) uznając, że : „Okres zatrudnienia adiunkta sprzed 1 października 2013r. nie wlicza się do ośmioletniego okresu zatrudnienia, o którym stanowi art. 120 p.sz.w.:”. W stanie faktycznym w tej sprawie powód na podstawie aktu mianowania został zatrudniony na stanowisku adiunkta z tym że w akcie mianowania zastrzeżono, że powód miał uzyskać stopie doktora habilitowanego w ciągu 9 lat. Termin ten upływał dla powoda dnia 28 lutego 2014r. Uczelnia rozwiązała z powodem stosunek pracy na skutkiem na ten dzień. Jednocześnie statut uczelni stanowił , że okres zatrudnienia na stanowisku adiunkta osoby niemającej stopnia doktora habilitowanego nie może trwać dłużej niż 8 lat. Sądy powszechne uznały, że uczelnia mogła rozwiązać z powodem stosunek pracy, ale SN uchylił wyrok sądu okręgowego uznając, że : „Reasumując należy stwierdzić, że w stosunku do adiunkta zatrudnionego przed dniem 1 października 2013r. nie zalicza się okresu zatrudnienia sprzed tej daty do okresu, o którym stanowi art. 120 ustawy”. SN przekazał sprawę sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania wskazując, że ten sąd powinien ustosunkować się do treści aktu mianowania i statutu pozwanej uczelni.
Podsumowując : z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że dla asystentów i adiunktów niemających odpowiednio stopnia doktora i stopnia doktora habilitowanego, dla których na dzień 01 października 2013r. nie upłynął dopuszczalny okres zatrudnienia, od tego dnia biegną na nowo dopuszczalne okresy zatrudnienie.
Zgadzam się, że taki sposób liczenia okresów dopuszczalnego zatrudnienia na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora i na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego prowadzi do „uprzywilejowania” tych osób. Zwracały na to uwagę sądu powszechne w wyżej opisywanych sprawach, w których wypowiadał się Sąd Najwyższy, ale orzecznictwo Sądu Najwyższego jest takie a nie inne.