Właściwość sądu w sporach z zakresu prawa pracy.
data dodania: 2015-12-03
Wnosząc powództwo wypada je wnieść do właściwego sądu. Regulacje dotyczące właściwości sądu z zakresu prawa pracy są trochę bardzie skomplikowane niż regulacje właściwości w sprawach cywilnych. Wynika to z tego, że w stosunku do uregulowań ogólnych ustawodawca wprowadził uregulowanie szczególne, które zawarte jest w art. 461 § 1 i § 1 (1) kodeksu postępowania cywilnego.
Z jednej strony uregulowanie zawarte w art. 461 § 1 kpc rozszerza wybór sądu przez powoda o dodatkowe przypadki właściwości przemiennej, a z drugiej strony art. 461 § 1(1) kpc w sposób szczególny reguluje właściwość sądu przy dochodzeniu niektórych roszczeń wynikających ze stosunku pracy.
Z jednej strony uregulowanie zawarte w art. 461 § 1 kpc rozszerza wybór sądu przez powoda o dodatkowe przypadki właściwości przemiennej, a z drugiej strony art. 461 § 1(1) kpc w sposób szczególny reguluje właściwość sądu przy dochodzeniu niektórych roszczeń wynikających ze stosunku pracy.
Właściwość miejscową w sporach z zakresu prawa pracy określają art. 27-30 i art. 461 § 1 kpc. Jeżeli pracownik pozywa pracodawcę będącego osobą fizyczną lub pracodawca pozywa pracownika (ten jest zawsze osobą fizyczną) mogą wytoczyć powództwo przez sąd właściwy według miejsca zamieszkania pozwanego pracodawcy lub pracownika (art. 27 kpc). Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 kodeksu cywilnego).
Jeżeli nie możemy określić miejsca zamieszkania pozwanego pracodawcy lub pracownika w Polsce powództwo można wytoczyć przed sądem w okręgu którego pozwany pracodawca lub pracownik ma miejsce pobytu, ale gdy miejsce pobytu nie jest znane lub nie leży ono Polsce powództwo można wytoczyć według ostatnie miejsce zamieszkania pozwanego pracodawcy lub pracownika w Polsce (art. 28 kpc). Pozywania przed sąd właściwy ustalony w ten sposób mija się jednak z sensem jeżeli można skorzystać z ustalenia właściwego sadu zgodnie z właściwością przemienną (art. 461 § 1 kpc).
Jeżeli pozwanym pracodawcą jest Skarb Państwa pozew należy złożyć w sądzie, w okręgu którego siedzibę ma jednostka organizacyjna, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (art. 29 kpc). Będzie to zatem sąd w którego okręgu znajduje się jednostka organizacyjna na rzecz której jest lub była wykonywana praca.
Jeżeli pozwanym pracodawcą jest osoba prawna lub inny podmiot niż osoba fizyczna powództwo należy wytoczyć przed sąd właściwy według miejsca siedziby tej osoby prawnej albo miejsca siedziby tego innego podmiotu niż osoba fizyczna (art. 30 kpc).
Niezależnie od właściwego sądu ustalonego zgodnie z wyżej opisanymi przypadkami powództwo z zakresu prawa pracy może być wytoczone przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana albo przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy (art. 461 § 1 kpc). Możliwość wyboru sądu na tej podstawie dotyczy zarówno pracodawcy jak i pracownika. Przez zakład pracy rozumieć należy miejsce zatrudnienia pracownika, czyli miejsce gdzie pracownik wykonuje, wykonywał lub miał wykonywać pracę. Jeżeli praca była wykonywana w okręgach kilku sądów (n. wykonywani pracy przez pracowników mobilnych) to każdy z sądów z tych okręgów będzie miejscowo właściwy do wytoczenie powództwa.
Jeżeli chodzi o właściwość rzeczową, to co do zasady sądem właściwym w pierwszej instancji jest sąd rejonowy (art. 16 kpc). Sąd okręgowy jest właściwy do rozpoznania w pierwszej instancji spraw o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowa oraz o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporo przewyższa 75 tys. złotych. Czyli w przypadku gdy powód dochodzi ochrony swoich praw niemajątkowych (np. ochrony dóbr osobistych lub mobbingu) lub żąda zapłaty kwoty wyższej niż 75 tys. złotych właściwy będzie sąd okręgowy. Należy jednak pamiętać, że jeżeli przedmiotem roszczenia jest wyłączenie np. zapłata zadośćuczynienia za stosowania mobbingu właściwy będzie sąd okręgowy jeżeli wartość przedmiotu sporu będzie wyższa niż 75 tys. złotych.
Wyjątki od tych zasad w przypadku sporów z zakresu prawa pracy zawiera art. 461 § 1 i § 11 kpc. W sporach z zakresu prawa pracy sądy rejonowe są właściwe w sprawach bez względu na wartość przedmiotu sporu o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy i łącznie z nimi (tj. w tych sprawach) dochodzonych roszczeniach, w sprawach o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy oraz w sprawach dotyczących kar porządkowych i świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych (czyli roszczeń związanych z karami porządkowymi i ze świadectwem pracy).
Jeżeli chodzi o roszczenia dochodzone łączenie z powództwami o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy to przyjmuje się, że chodzi tu o wszelki roszczenia o charakterze majątkowym z zakresu prawa pracy niezależenie od tego czy mają one jakikolwiek związek ze sprawami o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy. Decydujące jest wyłącznie to czy są one dochodzone łącznie w tym samym postępowaniu.
Szczególnie uregulowana jest właściwość w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych. Zgodnie z tą ustawą w sprawach ze stosunków prawnych powstałych między stronami umowy zakładowej oraz w sprawach dotyczących odmowy przyjęcia deklaracji i roszczeń między uczestnikami programu a pracodawcą właściwy jest sąd według miejsca siedziby pracodawcy.
Jeżeli nie możemy określić miejsca zamieszkania pozwanego pracodawcy lub pracownika w Polsce powództwo można wytoczyć przed sądem w okręgu którego pozwany pracodawca lub pracownik ma miejsce pobytu, ale gdy miejsce pobytu nie jest znane lub nie leży ono Polsce powództwo można wytoczyć według ostatnie miejsce zamieszkania pozwanego pracodawcy lub pracownika w Polsce (art. 28 kpc). Pozywania przed sąd właściwy ustalony w ten sposób mija się jednak z sensem jeżeli można skorzystać z ustalenia właściwego sadu zgodnie z właściwością przemienną (art. 461 § 1 kpc).
Jeżeli pozwanym pracodawcą jest Skarb Państwa pozew należy złożyć w sądzie, w okręgu którego siedzibę ma jednostka organizacyjna, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie (art. 29 kpc). Będzie to zatem sąd w którego okręgu znajduje się jednostka organizacyjna na rzecz której jest lub była wykonywana praca.
Jeżeli pozwanym pracodawcą jest osoba prawna lub inny podmiot niż osoba fizyczna powództwo należy wytoczyć przed sąd właściwy według miejsca siedziby tej osoby prawnej albo miejsca siedziby tego innego podmiotu niż osoba fizyczna (art. 30 kpc).
Niezależnie od właściwego sądu ustalonego zgodnie z wyżej opisanymi przypadkami powództwo z zakresu prawa pracy może być wytoczone przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana albo przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy (art. 461 § 1 kpc). Możliwość wyboru sądu na tej podstawie dotyczy zarówno pracodawcy jak i pracownika. Przez zakład pracy rozumieć należy miejsce zatrudnienia pracownika, czyli miejsce gdzie pracownik wykonuje, wykonywał lub miał wykonywać pracę. Jeżeli praca była wykonywana w okręgach kilku sądów (n. wykonywani pracy przez pracowników mobilnych) to każdy z sądów z tych okręgów będzie miejscowo właściwy do wytoczenie powództwa.
Jeżeli chodzi o właściwość rzeczową, to co do zasady sądem właściwym w pierwszej instancji jest sąd rejonowy (art. 16 kpc). Sąd okręgowy jest właściwy do rozpoznania w pierwszej instancji spraw o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowa oraz o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporo przewyższa 75 tys. złotych. Czyli w przypadku gdy powód dochodzi ochrony swoich praw niemajątkowych (np. ochrony dóbr osobistych lub mobbingu) lub żąda zapłaty kwoty wyższej niż 75 tys. złotych właściwy będzie sąd okręgowy. Należy jednak pamiętać, że jeżeli przedmiotem roszczenia jest wyłączenie np. zapłata zadośćuczynienia za stosowania mobbingu właściwy będzie sąd okręgowy jeżeli wartość przedmiotu sporu będzie wyższa niż 75 tys. złotych.
Wyjątki od tych zasad w przypadku sporów z zakresu prawa pracy zawiera art. 461 § 1 i § 11 kpc. W sporach z zakresu prawa pracy sądy rejonowe są właściwe w sprawach bez względu na wartość przedmiotu sporu o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy i łącznie z nimi (tj. w tych sprawach) dochodzonych roszczeniach, w sprawach o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy oraz w sprawach dotyczących kar porządkowych i świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych (czyli roszczeń związanych z karami porządkowymi i ze świadectwem pracy).
Jeżeli chodzi o roszczenia dochodzone łączenie z powództwami o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy to przyjmuje się, że chodzi tu o wszelki roszczenia o charakterze majątkowym z zakresu prawa pracy niezależenie od tego czy mają one jakikolwiek związek ze sprawami o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy. Decydujące jest wyłącznie to czy są one dochodzone łącznie w tym samym postępowaniu.
Szczególnie uregulowana jest właściwość w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych. Zgodnie z tą ustawą w sprawach ze stosunków prawnych powstałych między stronami umowy zakładowej oraz w sprawach dotyczących odmowy przyjęcia deklaracji i roszczeń między uczestnikami programu a pracodawcą właściwy jest sąd według miejsca siedziby pracodawcy.