Powództwo przeciwegzekucyjne.
data dodania: 2016-02-05
Jednym ze sposobów obrony przeciwko działaniom komornika w postępowaniu egzekucyjnym jest powództwo przeciwegzekucyjne. Powództwo przeciwegzekucyjne jest środkami merytorycznej obrony przed egzekucją, przysługującymi dłużnikowi oraz osobom trzecim.
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwa rodzaje powództwa przeciwegzekucyjnego: 1) powództwo opozycyjne i 2) powództwo eksydencyjne (inaczej nazywane interwencyjnym). Przez wniesienie pozwu dłużnik podważa zasadność i wymagalność obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Z kolei osoba trzecia żąda wyłączania spod egzekucji rzeczy lub prawa, które przysługują jej, a nie dłużnikowi.
Powództwa opozycyjne przysługuje dłużnikowi, zaś powództwo ekscydencyjne, przysługujące osobie trzeciej. Dalej szerzej o każdym z tych rodzajów powództw.
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwa rodzaje powództwa przeciwegzekucyjnego: 1) powództwo opozycyjne i 2) powództwo eksydencyjne (inaczej nazywane interwencyjnym). Przez wniesienie pozwu dłużnik podważa zasadność i wymagalność obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Z kolei osoba trzecia żąda wyłączania spod egzekucji rzeczy lub prawa, które przysługują jej, a nie dłużnikowi.
Powództwa opozycyjne przysługuje dłużnikowi, zaś powództwo ekscydencyjne, przysługujące osobie trzeciej. Dalej szerzej o każdym z tych rodzajów powództw.
Przez wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego dłużnik żąda pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności (art. 840 kpc). Istota tego powództwa polega na tym, że dłużnik twierdzi, że tytuł wykonawczy nie odpowiada istotnemu i rzeczywistemu stanowi rzeczy. Przedmiotem sporu w sprawach z powództwa z art. 840 jest wykonalność tytułu wykonawczego. Zasadność roszczenia stwierdzonego orzeczeniem sądowym może być rozpatrywana tylko na podstawie zdarzeń, które nastąpiły po wydaniu orzeczenia sądowego, nie może więc być oparte na zarzutach poprzedzających wydanie tytułu egzekucyjnego.
Dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości albo w części.
Dłużnik może oprzeć powództwo przeciwegzekucyjne - opozycyjne na jednej z trzech następujących podstaw:
1) dłużnik może przeczyć zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności kwestionować istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo kwestionować przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
2) dłużnik może podnosić, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. W przypadku gdy gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;
3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 kpc może wykazywać, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się. W tym przypadku małżonkowi przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Na pierwszej i drugiej podstawie dłużnik może kwestionować tytuły wykonawcze, które nie korzystają z powagi rzeczy osądzonej, czyli takie tytułu egzekucyjne jak: akt notarialny, ugoda sądowa, ugoda zawarta przed sądem polubownym. Dłużnik może twierdzić, że obowiązek stwierdzony tytułem egzekucyjnym nie powstał (np. twierdzić, że oświadczenie dłużnika jest dotknięte wadą powodującą jego nieważność), czyli zaprzeczać treści takich tytułów egzekucyjnych. Dłużnik może również opierać powództwo zdarzeniach, które wystąpiły po powstaniu tytułu wykonawczego. Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym. Ma ono na celu pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a nie podważenie treści orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.
W powództwie opozycyjnym dłużnik nie może powoływać się na uchybienia formalne popełnione przez sąd w toku postępowania co do nadania klauzuli wykonalności. Te uchybienia dłużnik może zwalczać wnosząc zażalenie na postanowienie o nadanie klauzuli wykonalności.
Na drugiej podstawie dłużnik może kwestionować tytuły wykonawcze, które korzystają z powagi rzeczy osądzonej (prawomocne orzeczenie sądu lub referendarza sądowego). Wówczas odstawą powództwa może być zdarzenie, które nastąpiło po powstaniu tytułu egzekucyjnego albo po zamknięciu rozprawy, po której wydano tytuł egzekucyjny, na skutek którego zobowiązanie objęte tytułem wygasło. Mogą to być takie zdarzenia jak : spełnienie świadczenia, potrącenie, odnowienie, przyjęcie innego świadczenia przez wierzyciela, zwolnienie z długu, przedawnienie, odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty, wydanie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych w następstwie uwzględnienia zarzutu wspólnego dla wszystkich dłużników, niemożliwość świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Katalog tych zarzutów jest otwarty.
Z trzeciej podstawy powództwa opozycyjnego może korzystać małżonek dłużnika, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności. Małżonek może oprzeć powództwo na zarzutach z własnego prawa albo na zarzutach przysługujących jego małżonkowi (dłużnikowi), których nie mógł on podnieść w postępowaniu przed sądem, w którym doszło do wydania tytułu stanowiącego podstawę egzekucji. Powództwo opozycyjne małżonka dłużnika może być oparte także na zarzutach dotyczących zdarzeń, które wystąpiły przed powstaniem tytułu egzekucyjnego. Z tej podstawy nie może korzystać małżonek, który był również obok dłużnika pozwany.
Powództwo opozycyjne w przypadku wielości wierzycieli, którym wspólnie przysługują uprawnienia wynikające z tytułu wykonawczego, powinno być wytoczone łącznie przeciwko wszystkim tym wierzycielom.
Jak wskazano wyżej osobie trzeciej przysługuje powództwo ekscydencyjne (interwencyjne). Z tego powództwa osoba trzecie (nie dłużnik) korzysta wówczas gdy przez działanie komornika zostało naruszone je prawo podmiotowe (np. własność, współwłasność, użytkowanie wieczyste, wierzytelności, inne prawa majątkowe). Przy czym chodzi o czynności komornika podjęte zgodnie z przepisami o egzekucji. Jeżeli prawa osoby trzeciej zostały naruszone czynnościami egzekucyjnymi, dokonanymi niezgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w takiej sytuacji na dokonane przez komornika czynności osoba trzecia powinna złożyć skargę na czynność komornika.
W powództwie ekscydencyjnym osoba trzecia nie zwalcza tytułu wykonawczego, lecz jedynie sprzeciwia się prowadzeniu egzekucji z zajętego przedmiotu. Powództwo to może mieć postać powództw o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (art. 841) albo powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej (art. 842).
Osoba trzecia powinna wytoczyć powództwo w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych Termin miesięczny do wytoczenia powództwa ma charakter materialnoprawny, co oznacza że nie podlega więc przywróceniu. Powództwo o zwolnienie od egzekucji nieruchomości powinno być wytoczone najpóźniej przed rozpoczęciem licytacji.
Powództwa przeciwegzekucjne (opozycjne i ekscydencyjne) wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. Jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej.
Należy pamiętać , że w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu.
Dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości albo w części.
Dłużnik może oprzeć powództwo przeciwegzekucyjne - opozycyjne na jednej z trzech następujących podstaw:
1) dłużnik może przeczyć zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności kwestionować istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo kwestionować przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
2) dłużnik może podnosić, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. W przypadku gdy gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;
3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 kpc może wykazywać, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się. W tym przypadku małżonkowi przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Na pierwszej i drugiej podstawie dłużnik może kwestionować tytuły wykonawcze, które nie korzystają z powagi rzeczy osądzonej, czyli takie tytułu egzekucyjne jak: akt notarialny, ugoda sądowa, ugoda zawarta przed sądem polubownym. Dłużnik może twierdzić, że obowiązek stwierdzony tytułem egzekucyjnym nie powstał (np. twierdzić, że oświadczenie dłużnika jest dotknięte wadą powodującą jego nieważność), czyli zaprzeczać treści takich tytułów egzekucyjnych. Dłużnik może również opierać powództwo zdarzeniach, które wystąpiły po powstaniu tytułu wykonawczego. Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym. Ma ono na celu pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a nie podważenie treści orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.
W powództwie opozycyjnym dłużnik nie może powoływać się na uchybienia formalne popełnione przez sąd w toku postępowania co do nadania klauzuli wykonalności. Te uchybienia dłużnik może zwalczać wnosząc zażalenie na postanowienie o nadanie klauzuli wykonalności.
Na drugiej podstawie dłużnik może kwestionować tytuły wykonawcze, które korzystają z powagi rzeczy osądzonej (prawomocne orzeczenie sądu lub referendarza sądowego). Wówczas odstawą powództwa może być zdarzenie, które nastąpiło po powstaniu tytułu egzekucyjnego albo po zamknięciu rozprawy, po której wydano tytuł egzekucyjny, na skutek którego zobowiązanie objęte tytułem wygasło. Mogą to być takie zdarzenia jak : spełnienie świadczenia, potrącenie, odnowienie, przyjęcie innego świadczenia przez wierzyciela, zwolnienie z długu, przedawnienie, odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty, wydanie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych w następstwie uwzględnienia zarzutu wspólnego dla wszystkich dłużników, niemożliwość świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Katalog tych zarzutów jest otwarty.
Z trzeciej podstawy powództwa opozycyjnego może korzystać małżonek dłużnika, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności. Małżonek może oprzeć powództwo na zarzutach z własnego prawa albo na zarzutach przysługujących jego małżonkowi (dłużnikowi), których nie mógł on podnieść w postępowaniu przed sądem, w którym doszło do wydania tytułu stanowiącego podstawę egzekucji. Powództwo opozycyjne małżonka dłużnika może być oparte także na zarzutach dotyczących zdarzeń, które wystąpiły przed powstaniem tytułu egzekucyjnego. Z tej podstawy nie może korzystać małżonek, który był również obok dłużnika pozwany.
Powództwo opozycyjne w przypadku wielości wierzycieli, którym wspólnie przysługują uprawnienia wynikające z tytułu wykonawczego, powinno być wytoczone łącznie przeciwko wszystkim tym wierzycielom.
Jak wskazano wyżej osobie trzeciej przysługuje powództwo ekscydencyjne (interwencyjne). Z tego powództwa osoba trzecie (nie dłużnik) korzysta wówczas gdy przez działanie komornika zostało naruszone je prawo podmiotowe (np. własność, współwłasność, użytkowanie wieczyste, wierzytelności, inne prawa majątkowe). Przy czym chodzi o czynności komornika podjęte zgodnie z przepisami o egzekucji. Jeżeli prawa osoby trzeciej zostały naruszone czynnościami egzekucyjnymi, dokonanymi niezgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w takiej sytuacji na dokonane przez komornika czynności osoba trzecia powinna złożyć skargę na czynność komornika.
W powództwie ekscydencyjnym osoba trzecia nie zwalcza tytułu wykonawczego, lecz jedynie sprzeciwia się prowadzeniu egzekucji z zajętego przedmiotu. Powództwo to może mieć postać powództw o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (art. 841) albo powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej (art. 842).
Osoba trzecia powinna wytoczyć powództwo w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych Termin miesięczny do wytoczenia powództwa ma charakter materialnoprawny, co oznacza że nie podlega więc przywróceniu. Powództwo o zwolnienie od egzekucji nieruchomości powinno być wytoczone najpóźniej przed rozpoczęciem licytacji.
Powództwa przeciwegzekucjne (opozycjne i ekscydencyjne) wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. Jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej.
Należy pamiętać , że w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu.