Wynagrodzenie ryczałtowe w umowie o działo.
data dodania: 2016-02-22
Umowa o dzieło jest umową odpłatną. Przez jej zawarcie przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W umowie o działo strony (przyjmujący zamówienie i zamawiający) mogą określić wynagrodzenie przyjmującego zamówienie w formie wynagrodzenia kosztorysowego albo wynagrodzenia ryczałtowego. Wybór jednego z tych modeli ma pociąga za sobą określone konsekwencje, zwłaszcza dla przyjmującego zamówienie w razie wyboru przez strony modelu ryczałtowego wynagrodzenia.
Istota wynagrodzenia ryczałtowego polega na tym, że strony umowy o dzieło uzgadniają oznaczoną kwotę należną przyjmującemu zamówienie jako zapłatę za wykonanie dzieła bez względu na rozmiar świadczonych prac i wartość poniesionych kosztów. W ten sposób wartość należnego wynagrodzenia nie jest uzależniona od rozmiaru wykonanych prac, ilości zużytego materiału itp. Przez zaakceptowanie modelu wynagrodzenia ryczałtowego przyjmujący zamówienie przyjmuje gospodarcze ryzyko wzrostu cen materiałów, stawek robocizny i innych kosztów oraz ryzyko wynikające z konieczności wykonania prac, których nie przewidywał.
Na skutek ukształtowania wynagrodzenia jako ryczałtowego wynagrodzenie należne przyjmującemu zamówienie nie podlega zmianie, co przejawia się w wykluczeniu co do zasady roszczenia wykonawcy o podwyższenie wartości tego świadczenia. Twierdzi się, że wybierając taką formę wynagrodzenia, strony muszą liczyć się z jej bezwzględnym.
W wypadku określenia w umowie o dzieło wynagrodzenia ryczałtowego przyjmującemu zamówienie nie przysługuje prawo do żądania podwyższenia wynagrodzenia bez względu na to, czy w czasie zawarcia umowy istniała możliwość przewidzenia rozmiaru lub kosztów prac.
Należy jednak zaznaczyć, że wynagrodzenie ryczałtowe stanowi ekwiwalent za wykonanie oznaczonego dzieła, a uzgodniona kwota wynagrodzenia odnosi się do ustalonego przez strony zakresu świadczenia przyjmującego zamówienie. Oznacza to, że ryczałt nie wyklucza żądania przez przyjmującego zamówienie wynagrodzenia za prace które nie wchodziły w zakres dzieła.
Ponadto w umowie o dzieło strony mogą uzgodnić wynagrodzenie ryczałtowe, przewidując jednocześnie możliwość jego wzrostu lub redukcji w zależności od wykonania prac dodatkowych lub ograniczenia zakresu prac podstawowych.
Wreszcie w przypadku gdy dochodzi do wykonania prac dodatkowych stanowiących korzyść majątkową dla zamawiającego przyjmuje się, że dopuszczalne jest wówczas żądanie przez przyjmującego zamówienie zapłaty równowartości wykonanych robót dodatkowych na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Pewnym zabezpieczeniem interesów przyjmującego zamówienie jest możliwość żądania podwyższenia wynagrodzenia przez sąd lub możliwość rozwiązania umowy przez sąd jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą.
Odwołanie się przez ustawodawcę do nieprzewidywalności zmiany stosunków oznacza, że chodzi tu o przypadki wychodzące poza zakres zwykłego ryzyka kontraktowego, a nieprzewidywalność zmiany powinna być ocenia według obiektywnej oceny. Zmiana okoliczności faktycznych lub sytuacji prawnej, stanowiących zmianę stosunków, powinny być niezależne od stron, wykraczać poza typowe ryzyko kontraktowe. Przyjmuje się, że zmiana stosunków są zmiany stanu prawnego w zakresie stawek podatkowych.
Z kolei przez rażącą stratę rozumie się taką sytuację, w której przyjmujący zamówienie poniósłby uszczerbek przewyższający w istotnym zakresie wartość czystego zysku, jaki by uzyskał w razie wykonania dzieła bez zmiany okoliczności. Przy czym chodzi tylko o rażącą stratę w ramach konkretnej umowy i bez znaczenia jest ogólna kondycja finansowa przyjmującego zamówienie. Ogólny stan prowadzonego przez wykonawcę przedsiębiorstwa może mieć jednak znaczenie pośrednie, ponieważ ustalając rozmiary poniesionej straty należy uwzględnić rozmiar prowadzonej przez wykonawcę działalności gospodarczej.
Dla możliwości żądania podwyższenia wynagrodzenia lub rozwiązania umowy konieczne jest przyczyną rażącej straty była istotna zmiana stosunków. Czyli : musi między nimi zachodzić związek przyczynowy tego rodzaju, że zmiana stosunków stanowić musi warunek niezbędny groźby powstania dla wykonawcy rażącej straty.
Roszczenia wykonawcy o podwyższenie wynagrodzenia albo rozwiązanie umowy są realizowane w procesie przez powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego.
Uznaje się, że nie jest dopuszczalne żądanie podwyższenia wynagrodzenia lub rozwiązania umowy o dzieło, jeżeli zmiana stosunków nastąpiła w okresie, w którym przyjmujący zamówienie pozostawał w zwłoce z wykonaniem dzieła.
Na skutek ukształtowania wynagrodzenia jako ryczałtowego wynagrodzenie należne przyjmującemu zamówienie nie podlega zmianie, co przejawia się w wykluczeniu co do zasady roszczenia wykonawcy o podwyższenie wartości tego świadczenia. Twierdzi się, że wybierając taką formę wynagrodzenia, strony muszą liczyć się z jej bezwzględnym.
W wypadku określenia w umowie o dzieło wynagrodzenia ryczałtowego przyjmującemu zamówienie nie przysługuje prawo do żądania podwyższenia wynagrodzenia bez względu na to, czy w czasie zawarcia umowy istniała możliwość przewidzenia rozmiaru lub kosztów prac.
Należy jednak zaznaczyć, że wynagrodzenie ryczałtowe stanowi ekwiwalent za wykonanie oznaczonego dzieła, a uzgodniona kwota wynagrodzenia odnosi się do ustalonego przez strony zakresu świadczenia przyjmującego zamówienie. Oznacza to, że ryczałt nie wyklucza żądania przez przyjmującego zamówienie wynagrodzenia za prace które nie wchodziły w zakres dzieła.
Ponadto w umowie o dzieło strony mogą uzgodnić wynagrodzenie ryczałtowe, przewidując jednocześnie możliwość jego wzrostu lub redukcji w zależności od wykonania prac dodatkowych lub ograniczenia zakresu prac podstawowych.
Wreszcie w przypadku gdy dochodzi do wykonania prac dodatkowych stanowiących korzyść majątkową dla zamawiającego przyjmuje się, że dopuszczalne jest wówczas żądanie przez przyjmującego zamówienie zapłaty równowartości wykonanych robót dodatkowych na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Pewnym zabezpieczeniem interesów przyjmującego zamówienie jest możliwość żądania podwyższenia wynagrodzenia przez sąd lub możliwość rozwiązania umowy przez sąd jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą.
Odwołanie się przez ustawodawcę do nieprzewidywalności zmiany stosunków oznacza, że chodzi tu o przypadki wychodzące poza zakres zwykłego ryzyka kontraktowego, a nieprzewidywalność zmiany powinna być ocenia według obiektywnej oceny. Zmiana okoliczności faktycznych lub sytuacji prawnej, stanowiących zmianę stosunków, powinny być niezależne od stron, wykraczać poza typowe ryzyko kontraktowe. Przyjmuje się, że zmiana stosunków są zmiany stanu prawnego w zakresie stawek podatkowych.
Z kolei przez rażącą stratę rozumie się taką sytuację, w której przyjmujący zamówienie poniósłby uszczerbek przewyższający w istotnym zakresie wartość czystego zysku, jaki by uzyskał w razie wykonania dzieła bez zmiany okoliczności. Przy czym chodzi tylko o rażącą stratę w ramach konkretnej umowy i bez znaczenia jest ogólna kondycja finansowa przyjmującego zamówienie. Ogólny stan prowadzonego przez wykonawcę przedsiębiorstwa może mieć jednak znaczenie pośrednie, ponieważ ustalając rozmiary poniesionej straty należy uwzględnić rozmiar prowadzonej przez wykonawcę działalności gospodarczej.
Dla możliwości żądania podwyższenia wynagrodzenia lub rozwiązania umowy konieczne jest przyczyną rażącej straty była istotna zmiana stosunków. Czyli : musi między nimi zachodzić związek przyczynowy tego rodzaju, że zmiana stosunków stanowić musi warunek niezbędny groźby powstania dla wykonawcy rażącej straty.
Roszczenia wykonawcy o podwyższenie wynagrodzenia albo rozwiązanie umowy są realizowane w procesie przez powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego.
Uznaje się, że nie jest dopuszczalne żądanie podwyższenia wynagrodzenia lub rozwiązania umowy o dzieło, jeżeli zmiana stosunków nastąpiła w okresie, w którym przyjmujący zamówienie pozostawał w zwłoce z wykonaniem dzieła.