Zdolność do czynności prawnych.
data dodania: 2016-04-30
Zdolność do czynności prawnych to możność nabywania praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego własnym działaniem (dla siebie, we własnym imieniu). Oznacza to, że osoba mająca zdolność do czynności prawnych może swym własnym działaniem nabywać i tracić prawa oraz zaciągać zobowiązania. Przy mówieniu o zdolności do czynności prawnych należy pamiętać, że chodzi o składanie oświadczeń woli we własnym imieniu i ze skutkiem dla siebie. Oświadczenie woli może być, co do zasady, być również złożone przez przedstawiciela.
Zakres zdolności prawnej zależy co do zasady od wieku danej osoby i od tego czy została lub nie została ona ubezwłasnowolniona.
Zakres zdolności prawnej zależy co do zasady od wieku danej osoby i od tego czy została lub nie została ona ubezwłasnowolniona.
Osoba fizyczna może : (i) być w ogóle pozbawiona zdolności do czynności prawnych, (ii) może korzystać z ograniczonej zdolności do tych czynności oraz (iii) może korzystać z pełnej (nieograniczonej) zdolności do czynności prawnych.
Osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych może w zasadzie dokonywać wszelkich czynności z zakresu prawa cywilnego. Pełną zdolność do czynności prawnych osoba fizyczna może utracić tylko w wyniku ubezwłasnowolnienia całkowitego.
Pełna zdolność do czynności prawnych stanowi atrybut osoby fizycznej i trwa po uzyskaniu pełnoletności nieprzerwanie aż do jej śmierci, chyba że osoba ta zostanie ubezwłasnowolniona. Choroba psychiczna (i inne podobne zdarzenia) nie powoduje ustania pełnej zdolności do czynności prawnych. Może ona stanowić co najwyżej podstawę do częściowego bądź całkowitego ubezwłasnowolnienia. Zdolność do czynności prawnych jest atrybutem osoby fizycznej, którego ta osoba nie może się zrzec.
Uzyskanie pełnej zdolności prawnej oznacza uzyskanie wyznaczonej normami prawnymi kompetencji do dokonywania czynności konwencjonalnych, stanowiących czynności prawne i powodujących zmianę sytuacji prawnej tej osoby. Inne zachowanie niż konwencjonalne, mimo że mogą prowadzić do zmiany sytuacji prawnej osoby, nie są emanację zdolności do czynności prawnych.
Osiągnięcie pełnej zdolności prawnej przez osobę dotąd niepełnoletnią nie oznacza, że ta osoba uzyskuje prawa do kontrolowania czy też kwestionowania prawidłowości czynności prawnych podjętych w jej imieniu przez jej przedstawiciela ustawowego. Skutki tych czynności prawnych trwają nadal i mogą być dopiero zmienione przez osobę już pełnoletnią.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Osoby, które nie ukończyły trzynastu lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych.
Czynność prawna (czynność prawna zobowiązująca lub rozporządzająca) dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. Czynność prawna zdziałana przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych może zostać uznana za ważną po spełnieniu następujących przesłanek: 1) będzie to umowa zaliczana do powszechnie zawieranych „w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”, 2) umowa zostanie wykonana i 3) umowa nie pociągnie za sobą rażącego pokrzywdzenia „osoby niezdolnej do czynności prawnych”.
Nieważność czynności dokonanej przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych należy do tzw. nieważności bezwzględnych. Może powoływać się na nią każda zainteresowana osoba. Nie może być ona konwalidowana (za wyjątkiem konwalidacji z mocy art. 14 § 2 k.c.). Sąd tę nieważność musi ją uwzględniać z urzędu.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych polega zaś na tym, że :
(i) do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego, chyba ze ustawa stanowi inaczej (art. art. 17 k.c.). Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego zależy od potwierdzenia tej umowy przez tego przedstawiciela ustawowego (art. 18 § 1 k.c.);
(ii) jednostronna czynność prawna dokonana przez samą osobę o ograniczonej zdolności prawnej (czyli bez zgody przedstawiciela ustawowego) w sytuacji gdy ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego jest nieważna art. 19 k.c.);
(iii) osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 k.c.);
(iv) osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej (art. 21 k.c.);
(v) osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma pełną zdolność do czynności prawnych w zakresie czynności prawnych dotyczących przedmiotów oddanych tej osobie przez jej przedstawiciela ustawowego. Nie dotyczy to jednak tych czynności prawnych, do których zdziałania nie wystarcza zgoda przedstawiciela ustawowego (art. 22 k.c.). a
Osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych może w zasadzie dokonywać wszelkich czynności z zakresu prawa cywilnego. Pełną zdolność do czynności prawnych osoba fizyczna może utracić tylko w wyniku ubezwłasnowolnienia całkowitego.
Pełna zdolność do czynności prawnych stanowi atrybut osoby fizycznej i trwa po uzyskaniu pełnoletności nieprzerwanie aż do jej śmierci, chyba że osoba ta zostanie ubezwłasnowolniona. Choroba psychiczna (i inne podobne zdarzenia) nie powoduje ustania pełnej zdolności do czynności prawnych. Może ona stanowić co najwyżej podstawę do częściowego bądź całkowitego ubezwłasnowolnienia. Zdolność do czynności prawnych jest atrybutem osoby fizycznej, którego ta osoba nie może się zrzec.
Uzyskanie pełnej zdolności prawnej oznacza uzyskanie wyznaczonej normami prawnymi kompetencji do dokonywania czynności konwencjonalnych, stanowiących czynności prawne i powodujących zmianę sytuacji prawnej tej osoby. Inne zachowanie niż konwencjonalne, mimo że mogą prowadzić do zmiany sytuacji prawnej osoby, nie są emanację zdolności do czynności prawnych.
Osiągnięcie pełnej zdolności prawnej przez osobę dotąd niepełnoletnią nie oznacza, że ta osoba uzyskuje prawa do kontrolowania czy też kwestionowania prawidłowości czynności prawnych podjętych w jej imieniu przez jej przedstawiciela ustawowego. Skutki tych czynności prawnych trwają nadal i mogą być dopiero zmienione przez osobę już pełnoletnią.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Osoby, które nie ukończyły trzynastu lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych.
Czynność prawna (czynność prawna zobowiązująca lub rozporządzająca) dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. Czynność prawna zdziałana przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych może zostać uznana za ważną po spełnieniu następujących przesłanek: 1) będzie to umowa zaliczana do powszechnie zawieranych „w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”, 2) umowa zostanie wykonana i 3) umowa nie pociągnie za sobą rażącego pokrzywdzenia „osoby niezdolnej do czynności prawnych”.
Nieważność czynności dokonanej przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych należy do tzw. nieważności bezwzględnych. Może powoływać się na nią każda zainteresowana osoba. Nie może być ona konwalidowana (za wyjątkiem konwalidacji z mocy art. 14 § 2 k.c.). Sąd tę nieważność musi ją uwzględniać z urzędu.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych polega zaś na tym, że :
(i) do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego, chyba ze ustawa stanowi inaczej (art. art. 17 k.c.). Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego zależy od potwierdzenia tej umowy przez tego przedstawiciela ustawowego (art. 18 § 1 k.c.);
(ii) jednostronna czynność prawna dokonana przez samą osobę o ograniczonej zdolności prawnej (czyli bez zgody przedstawiciela ustawowego) w sytuacji gdy ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego jest nieważna art. 19 k.c.);
(iii) osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 k.c.);
(iv) osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej (art. 21 k.c.);
(v) osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma pełną zdolność do czynności prawnych w zakresie czynności prawnych dotyczących przedmiotów oddanych tej osobie przez jej przedstawiciela ustawowego. Nie dotyczy to jednak tych czynności prawnych, do których zdziałania nie wystarcza zgoda przedstawiciela ustawowego (art. 22 k.c.). a