Strona Kancelaria Radcy Prawnego Warszawa kancelariakupczynski.pl używa mechanizmu ciasteczek (Cookie). Więcej informacji znajdą Państwo w Polityce Cookies. Zamknij okno
Osobiste spełnienie świadczenia przez dłużnika?
data dodania: 2016-06-04

 Art. 356 § 1 k.c. stanowi, że wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia. Oznacza, że wykonawcą zobowiązania nie musi być dłużnik, który celem spełnienia świadczenia może posłużyć się innymi podmiotami, jako swoimi pomocnikami, albo też powierzyć wykonanie zobowiązania osobie trzeciej. Istotniejsze jest bowiem to aby wierzyciel otrzymał należne mu świadczenia od tego kto to świadczenie spełni

Świadczenie dłużnika jest osobiste, gdy podmiotem je spełniającym jest dłużnik.

Z art. 356 § 1 k.c. wynika, że na dłużniku co do zasady nie spoczywa obowiązek osobistego świadczenia. Od tej zasady przepis ten wskazuje trzy wyjątki : 1)  jeżeli powinność osobistego świadczenia  wynika z treści czynności prawnej, 2) z ustawy albo 3) z właściwości świadczenia.  

Wierzyciel ma obowiązek przyjęcia świadczenia od innej niż dłużnik osoby, z tym jednak zastrzeżeniem, że spełniający świadczenie działa za dłużnika  oraz działa z upoważnienia dłużnika, a co najmniej z jego przyzwoleniem. Odmowa przyjęcia świadczenia przez wierzyciela oznacza popadnięcie przez wierzyciela w zwłokę.

Wydaje się, że jeżeli wierzyciel przyjmie świadczenie od osoby działającej bez upoważnienia dłużnika (bez jego przyzwolenia) to zobowiązanie wygaśnie wskutek jego wykonania, chyba że dłużnik sprzeciwi się działaniom osoby trzeciej. Dłużnik nie będzie jednak odpowiadał za osoby trzecie, działające bez jego upoważnienia. Można tez jednak bronić poglądu (i chyba jest on właściwy), że w sytuacji gdy osoba trzecia  działa bez wiedzy dłużnika i wierzyciel przyjmie od niej świadczenie to nie dochodzi do zwolnienia dłużnika, gdyż do wygaśnięcia zobowiązania jest tu potrzebna zgoda dłużnika.

Wierzyciel nie musi skorzystać ze swego prawa do żądania osobistego świadczenia od dłużnika i może przyjąć świadczenie od osoby trzeciej, działającej z upoważnienia dłużnika, co prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania.

O ile nie będzie większych trudności z określeniem kiedy wierzyciel może żądać osobistego spełnienia świadczenia przez dłużnika powołując się na postanowienia umowne lub przepis ustawy, to problemy mogą się pojawiać w tych sytuacjach, w których wierzyciel powołuje się na właściwość świadczenia jako uzasadniające osobiste jego wykonanie przez dłużnika. W tej sytuacji wierzyciel może żądać osobistego spełnienia świadczenia przez dłużnika, jeżeli świadczenie jest ściśle związane z osobą dłużnika, z jego kwalifikacjami, umiejętnościami, uzdolnieniami , wiedzą, itp. Szczególne właściwości świadczenia mogą  wynikać również z zaufania, leżącego u podstaw wyboru osoby dłużnika do wykonania danego zobowiązania (aczkolwiek jest to pochodna w/w cech dłużnika).

W przypadku spełnienia świadczenia pieniężnego (art. 356 § 2 k.c.) jeżeli jest ono wymagalne to wierzyciel nie może odmówić jego przyjęcia od osoby trzeciej chociażby ta działała bez upoważnienia dłużnika. W przypadku wierzytelności pieniężnych nie ma bowiem niebezpieczeństwa wadliwego ich wykonania zobowiązania.

Jeżeli osoba trzecia spełni świadczenie i dłużnik zostanie zwolniony z zobowiązania, rozliczenie między dłużnikiem a tą osobą zależą : 1) od istniejącego między nimi stosunku prawnego, 2) jeżeli takiego stosunku prawnego nie będzie osoba trzecia może dochodzić zwrotu świadczenia na podstawie przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 752 k.c.) albo w oparciu o bezpodstawne wzbogacenie (art. 405 k.c.). Jeżeli  osoba trzecia świadczyła bez wiedzy (upoważnienie dłużnika) i nie doprowadziła do zwolnienia go z długu to o obowiązku zwrotu świadczenia decyduje stosunek prawny między tą osobą trzecią a wierzycielem (ewentualnie znajdą zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu).