Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza podstawą do umorzenia postępowania egzekucyjnego.
data dodania: 2016-07-10
W myśl art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c. dłużnik może wnieść powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na tej podstawie, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Wydawać by się mogło, że na tej podstawie powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności może wnieść osoba będąca spadkobiercą i odpowiadająca za długi spadkowe, która nabyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jeżeli po sporządzanie spisu inwentarza okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero. Powództwo takie powinno jednak zostać oddalone.
Spadkobierca odpowiada za długi swojego spadkodawcy. Przyjęcie spadku może być przyjęciem wprost albo przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W razie przyjęcia spadku wprost spadkobierca odpowiada bez ograniczeń za całość długów spadkodawcy. Może się okazać wówczas, że spadkobierca ma do zapłaty więcej niż otrzymał ze spadku. W razie zaś przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza (obecnie jest to zasada – art. 1015 § 2 k.p.c.) odpowiedzialność spadkobiercy jest ograniczona do wartości czynnej spadku, czyli różnicą między aktywami i pasywami.
Zgodnie z art. 319 k.p.c. na żądanie spadkobiercy odpowiadającego za długi spadkowe do wartości czynnej spadku sąd zastrzega możliwość powoływania się spadkobiercy w toku postępowania egzekucyjnego na to ograniczenie odpowiedzialności.
Wydawać by się mogło, że razie sporządzania spisu inwentarza okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero (lub jest ujemna) to spadkobiercy przysługuje skuteczne roszczenie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, bo przecież po powstaniu tytułu egzekucyjnego powstało zdarzenie (jet nim sporządzeniu spisu inwentarza), wskutek którego egzekwowany obowiązek nie może być wykonywany. Jest to pogląd błędny.
Błędność tego poglądu wynika z tego, że przyjmuje się , iż art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c. ma zastosowanie do tych przypadków, w których nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania (SN w wyroku z dnia 15.11.1996r. II CKN 7/96). Jeżeli zaś ze sporządzonego spisu inwentarza będzie wynikało, że wartość czynna spadku wynosi zero lub jest ujemne to zobowiązania (dług spadkowy) nie wygasa, nadal istnieje. Wyłączona jest wówczas tylko odpowiedzialność (czyli powinność znoszenia negatywnych następstw długu) za ten dług.
W tej sytuacji środkiem obrony spadkobiercy jest złożenie na podstawie art. 825 pkt 3) k.p.c. wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego na tej podstawie, że prowadzenie egzekucji z innych powodów (innych niż skierowanie egzekucji przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem) pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
Pytanie tylko, czy jest to stanowisko prawidłowe skoro art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c. mówi również o sytuacji gdy obowiązek stwierdzony tytułem egzekucyjnym nie może być egzekwowany? Czyli stanowi o takiej sytuacji gdy zobowiązanie (dług) istnieje ale z jakiś przyczyn nie może być egzekwowany. Z taką sytuacją mamy chyba do czynienia gdy okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero lub jest ujemna. Wówczas dług nadal istnieje, ale z tego powodu, że spadkobierca za niego nie odpowiada (taki jest skutek przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza jeżeli okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero lub jest ujemna) to przeciwko takiemu spadkobiercy ten dług nie może być egzekwowany.
Zgodnie z art. 319 k.p.c. na żądanie spadkobiercy odpowiadającego za długi spadkowe do wartości czynnej spadku sąd zastrzega możliwość powoływania się spadkobiercy w toku postępowania egzekucyjnego na to ograniczenie odpowiedzialności.
Wydawać by się mogło, że razie sporządzania spisu inwentarza okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero (lub jest ujemna) to spadkobiercy przysługuje skuteczne roszczenie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, bo przecież po powstaniu tytułu egzekucyjnego powstało zdarzenie (jet nim sporządzeniu spisu inwentarza), wskutek którego egzekwowany obowiązek nie może być wykonywany. Jest to pogląd błędny.
Błędność tego poglądu wynika z tego, że przyjmuje się , iż art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c. ma zastosowanie do tych przypadków, w których nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania (SN w wyroku z dnia 15.11.1996r. II CKN 7/96). Jeżeli zaś ze sporządzonego spisu inwentarza będzie wynikało, że wartość czynna spadku wynosi zero lub jest ujemne to zobowiązania (dług spadkowy) nie wygasa, nadal istnieje. Wyłączona jest wówczas tylko odpowiedzialność (czyli powinność znoszenia negatywnych następstw długu) za ten dług.
W tej sytuacji środkiem obrony spadkobiercy jest złożenie na podstawie art. 825 pkt 3) k.p.c. wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego na tej podstawie, że prowadzenie egzekucji z innych powodów (innych niż skierowanie egzekucji przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem) pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
Pytanie tylko, czy jest to stanowisko prawidłowe skoro art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c. mówi również o sytuacji gdy obowiązek stwierdzony tytułem egzekucyjnym nie może być egzekwowany? Czyli stanowi o takiej sytuacji gdy zobowiązanie (dług) istnieje ale z jakiś przyczyn nie może być egzekwowany. Z taką sytuacją mamy chyba do czynienia gdy okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero lub jest ujemna. Wówczas dług nadal istnieje, ale z tego powodu, że spadkobierca za niego nie odpowiada (taki jest skutek przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza jeżeli okaże się, że wartość czynna spadku wynosi zero lub jest ujemna) to przeciwko takiemu spadkobiercy ten dług nie może być egzekwowany.