Pojęcie działalności leczniczej.
data dodania: 2018-03-13
Pojęcie działalności leczniczej jest jednym z kluczowych pojęć, które należy znać aby mieć wyobrażenia o zasadach na jakich ustawodawca oparł uregulowania runku medycznego. Obecnie obowiązujące przepisy nie definiują tego pojęcie w sensie stworzenia definicji pojęcia prawnego. Ustawodawca ogranicza się do wskazania jakie działania uważa za działalność leczniczą. Z kilku przepisów ustawy można jednak sformułować definicję działalności leczniczej albo mówiąc ostrożniej podjąć taką próbę. „Zdekodowanie” tego pojęcia na podstawie treści kilku przepisów ustawy o działalności leczniczej jest jak najbardziej celowe, bo pojęcie to jest używane bardzo często, a dobrze jest wiedzieć co kryje się za używanymi przez nas określeniami
Pierwszym z ważnych przepisów dotyczących bezpośrednio pojęcia działalności leczniczej jest art. 3 ustawy o działalności leczniczej. Przepis ten wymienia obszary aktywności jakie ustawodawca uważa za wykonywania działalności leczniczej.
Można je dla lepszej czytelności, podzielić na :
1) udzielanie świadczeń zdrowotnych (art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej). Jest to bez wątpienie najistotniejszy sfera aktywności mieszcząca się w działalności leczniczej. Świadczenie zdrowotne mogą być udzielane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności. W ten sposób ustawodawca potwierdził możliwość rozwoju tzw. telemedycyny czyli możliwości leczenia pacjentów bez konieczności kontaktu bezpośredniego z lekarzem. W art. 2 ust. 1 pkt 10) ustawy o działalności leczniczej ustawodawca zdefiniował pojęcie „świadczenia zdrowotnego” postanawiając, że to pojęcie oznacza działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia i inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub odrębnych przepisów regulujących zasady ich wykonywania;
2) promocja zdrowia (art. 3 ust. 2 pkt 1) ustawy o działalności leczniczej). Co to jest promocja zdrowia to mniej więcej każdy wie. Z kolei ustawodawca przez promocję zdrowia rozumie działania umożliwiające poszczególnym osobom i całemu społeczeństwu zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego popraw, promowania zdrowego stylu życia oraz „środowiskowych i indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu” (art. 2 ust. 1 pkt 7) ustawy o działalności leczniczej). Również promocja zdrowia może wykonywana za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności.
3) działalność dydaktyczno – badawcza (art. 3 ust. 2 pkt 2) ustawy o działalności leczniczej) – ta aktywność polega na realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia. Tu należy zauważyć, że nie jest możliwe wykonywana samek tylko działalności dydaktyczno – badawczej, bo ta działalność podmiotów prowadzących działalność leczniczą musi być powiązana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych lub promocją zdrowia. A co chodzi w tej działalności dydaktyczno –badawczej? Najważniejszym „obliczem” tej działalności jest kształcenie przed i podyplomowym w zawodach medycznych. Ponieważ osoby wykonująca zawód medyczny muszą zdobyć wiedzę, a przede wszystkim praktyczne umiejętności niezbędne dla leczenia pacjentów, te umiejętności nabywają udzielając świadczeń zdrowotnych w ramach nauki. Organizacyjnie system ten działa w ten sposób (opisuje go art. 89 i n. ustawy o działalności leczniczej), że podmioty lecznicze udostępniają na podstawi umów uczelniom medycznym swoje jednostki organizacyjne (przy czym dla podmiotów leczniczych utworzonych przez uczelnie medyczne to udostępnienie jest obowiązkowe) i w tych jednostkach kadra naukowa uczelni medycznych bierze udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i jednocześnie kształci osoby wykonujące zawody medyczne lub osoby, które będą w przyszłości wykonywały zawody medyczne. Również działalność dydaktyczna i badawcza może wykonywana za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności.
Pewien problem pojawia się jeżeli z art. 3 zestawi się art. 8 ustawy o działalności leczniczej. Art. 8 ma następującą treść : „Rodzajami działalności leczniczej są:”. Dlaczego występuje tu problem? Art. 3 mimo że nie posługuje się sformułowaniem „rodzaje działalności leczniczej” de facto też wymienia rodzaje tej działalności, by czymże innym jest udzielanie świadczeń zdrowotnych, promocja zdrowia i realizacja zadań dydaktycznych i badawczych jak nie rodzajami działalności leczniczej? Chcąc pogodzić art. 3 i art. 8 można stwierdzić, że te dwa przepisy podają rodzaje działalności leczniczej wyodrębnione na podstawie różnych kryteriów. Tak jednak do końca nie jest. Należy zauważyć, że art. 8 ustawy o działalności leczniczej mimo, że stanowi o „rodzajach działalności leczniczej” faktycznie w kolejnych punktach (punkt pierwszy i drugi) wymienia tylko na czym polega udzielanie świadczeń zdrowotnych, a jak należy pamiętać za art. 3 ustawy o działalności leczniczej wynika, że działalność lecznicza polega nie tylko na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Pomimo więc takiego a nie innego brzmienia art. 8 ustawy o działalności leczniczej trzeba pamiętać, że faktycznie nie dotyczy on całości działalności leczniczej, ale jej węższego zakresu w postaci udzielania świadczeń zdrowotnych.
Art. 8 ustawy o działalności leczniczej dzieli świadczenia zdrowotne na dwa ich podstawo rodzaje : 1) stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne i 2) ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Dodatkowo stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne dzielą się na : 1) świadczenia szpitalne i 2) świadczenia inne niż szpitalne. Co należy rozumieć przez stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne określa art. 2 ust.1 pkt 11) ustawy o działalności leczniczej. Co należy rozumieć przez stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne określa art. 2 ust. 1 pkt 12) i art. 9 ustawy o działalności leczniczej. Co należy rozumieć przez ambulatoryjne świadczenia zdrowotne określa art. 10 ustawy o działalności leczniczej.
Na koniec wypada jeszcze poruszyć kwestię tego jak ma się działalność lecznicze do działalności gospodarczej. Niewątpliwie działalność lecznicza jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i jest również działalnością regulowaną w rozumieniu art. 5 pkt 5) ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednak ustawa o działalności leczniczej samodzielnie reguluje relację działalności leczniczej do działalności gospodarczej. Art. 16 ust. 1 potwierdza, że działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ale art. 16 ust. 1a ustawy o działalności leczniczej stanowi, że nie stanowi działalności regulowanej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalność lecznicza (i) podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej, (ii) podmiotów leczniczych działających w formie jednostki wojskowej, (iii) działalność lecznicza wykonywana jako działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz (iv) działalność lecznicza wykonywana jako działalność charytatywno-opiekuńcza. Niby wszystko było jasne : ust. 1a jest wyjątkiem od ust.1 i wykonywanie działalności leczniczej w przypadkach wskazanych w ust. 1a nie jest regulowaną działalnością w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Z tymże zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej do działalności leczniczej wskazanej w ust. 1a stosuje się przepisy dotyczące działalności regulowanej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. I weź to coś zrozum – jak w takim razie należy rozumieć ust. 1a i ust. 2 w art. 16 ustawy o działalności leczniczej? Chyba tak, że działalność leczniczą wymienioną w art. 16 ust. 1a nie jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ale stosuje się do niej przepisy o działalności regulowanej, czyli też ustawę o działalności leczniczej.
Czyli jak można by zdefiniować pojęcie działalności leczniczej? Może tak : działalnością leczniczą jest regulowana działalność gospodarcza i działalność gospodarcza niebędąca działalności regulowaną polegająca na udzielaniu przez szczególnego rodzaju podmioty określane mianem podmiotów leczniczych polegająca na udzielanie szeroko rozumianych świadczeń zdrowotnych na rzecz ludności.
Można je dla lepszej czytelności, podzielić na :
1) udzielanie świadczeń zdrowotnych (art. 3 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej). Jest to bez wątpienie najistotniejszy sfera aktywności mieszcząca się w działalności leczniczej. Świadczenie zdrowotne mogą być udzielane za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności. W ten sposób ustawodawca potwierdził możliwość rozwoju tzw. telemedycyny czyli możliwości leczenia pacjentów bez konieczności kontaktu bezpośredniego z lekarzem. W art. 2 ust. 1 pkt 10) ustawy o działalności leczniczej ustawodawca zdefiniował pojęcie „świadczenia zdrowotnego” postanawiając, że to pojęcie oznacza działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia i inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub odrębnych przepisów regulujących zasady ich wykonywania;
2) promocja zdrowia (art. 3 ust. 2 pkt 1) ustawy o działalności leczniczej). Co to jest promocja zdrowia to mniej więcej każdy wie. Z kolei ustawodawca przez promocję zdrowia rozumie działania umożliwiające poszczególnym osobom i całemu społeczeństwu zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdrowia i przez to jego popraw, promowania zdrowego stylu życia oraz „środowiskowych i indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu” (art. 2 ust. 1 pkt 7) ustawy o działalności leczniczej). Również promocja zdrowia może wykonywana za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności.
3) działalność dydaktyczno – badawcza (art. 3 ust. 2 pkt 2) ustawy o działalności leczniczej) – ta aktywność polega na realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia. Tu należy zauważyć, że nie jest możliwe wykonywana samek tylko działalności dydaktyczno – badawczej, bo ta działalność podmiotów prowadzących działalność leczniczą musi być powiązana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych lub promocją zdrowia. A co chodzi w tej działalności dydaktyczno –badawczej? Najważniejszym „obliczem” tej działalności jest kształcenie przed i podyplomowym w zawodach medycznych. Ponieważ osoby wykonująca zawód medyczny muszą zdobyć wiedzę, a przede wszystkim praktyczne umiejętności niezbędne dla leczenia pacjentów, te umiejętności nabywają udzielając świadczeń zdrowotnych w ramach nauki. Organizacyjnie system ten działa w ten sposób (opisuje go art. 89 i n. ustawy o działalności leczniczej), że podmioty lecznicze udostępniają na podstawi umów uczelniom medycznym swoje jednostki organizacyjne (przy czym dla podmiotów leczniczych utworzonych przez uczelnie medyczne to udostępnienie jest obowiązkowe) i w tych jednostkach kadra naukowa uczelni medycznych bierze udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i jednocześnie kształci osoby wykonujące zawody medyczne lub osoby, które będą w przyszłości wykonywały zawody medyczne. Również działalność dydaktyczna i badawcza może wykonywana za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności.
Pewien problem pojawia się jeżeli z art. 3 zestawi się art. 8 ustawy o działalności leczniczej. Art. 8 ma następującą treść : „Rodzajami działalności leczniczej są:”. Dlaczego występuje tu problem? Art. 3 mimo że nie posługuje się sformułowaniem „rodzaje działalności leczniczej” de facto też wymienia rodzaje tej działalności, by czymże innym jest udzielanie świadczeń zdrowotnych, promocja zdrowia i realizacja zadań dydaktycznych i badawczych jak nie rodzajami działalności leczniczej? Chcąc pogodzić art. 3 i art. 8 można stwierdzić, że te dwa przepisy podają rodzaje działalności leczniczej wyodrębnione na podstawie różnych kryteriów. Tak jednak do końca nie jest. Należy zauważyć, że art. 8 ustawy o działalności leczniczej mimo, że stanowi o „rodzajach działalności leczniczej” faktycznie w kolejnych punktach (punkt pierwszy i drugi) wymienia tylko na czym polega udzielanie świadczeń zdrowotnych, a jak należy pamiętać za art. 3 ustawy o działalności leczniczej wynika, że działalność lecznicza polega nie tylko na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Pomimo więc takiego a nie innego brzmienia art. 8 ustawy o działalności leczniczej trzeba pamiętać, że faktycznie nie dotyczy on całości działalności leczniczej, ale jej węższego zakresu w postaci udzielania świadczeń zdrowotnych.
Art. 8 ustawy o działalności leczniczej dzieli świadczenia zdrowotne na dwa ich podstawo rodzaje : 1) stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne i 2) ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Dodatkowo stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne dzielą się na : 1) świadczenia szpitalne i 2) świadczenia inne niż szpitalne. Co należy rozumieć przez stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne określa art. 2 ust.1 pkt 11) ustawy o działalności leczniczej. Co należy rozumieć przez stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne określa art. 2 ust. 1 pkt 12) i art. 9 ustawy o działalności leczniczej. Co należy rozumieć przez ambulatoryjne świadczenia zdrowotne określa art. 10 ustawy o działalności leczniczej.
Na koniec wypada jeszcze poruszyć kwestię tego jak ma się działalność lecznicze do działalności gospodarczej. Niewątpliwie działalność lecznicza jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i jest również działalnością regulowaną w rozumieniu art. 5 pkt 5) ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednak ustawa o działalności leczniczej samodzielnie reguluje relację działalności leczniczej do działalności gospodarczej. Art. 16 ust. 1 potwierdza, że działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ale art. 16 ust. 1a ustawy o działalności leczniczej stanowi, że nie stanowi działalności regulowanej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalność lecznicza (i) podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej, (ii) podmiotów leczniczych działających w formie jednostki wojskowej, (iii) działalność lecznicza wykonywana jako działalność pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz (iv) działalność lecznicza wykonywana jako działalność charytatywno-opiekuńcza. Niby wszystko było jasne : ust. 1a jest wyjątkiem od ust.1 i wykonywanie działalności leczniczej w przypadkach wskazanych w ust. 1a nie jest regulowaną działalnością w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Z tymże zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej do działalności leczniczej wskazanej w ust. 1a stosuje się przepisy dotyczące działalności regulowanej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. I weź to coś zrozum – jak w takim razie należy rozumieć ust. 1a i ust. 2 w art. 16 ustawy o działalności leczniczej? Chyba tak, że działalność leczniczą wymienioną w art. 16 ust. 1a nie jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ale stosuje się do niej przepisy o działalności regulowanej, czyli też ustawę o działalności leczniczej.
Czyli jak można by zdefiniować pojęcie działalności leczniczej? Może tak : działalnością leczniczą jest regulowana działalność gospodarcza i działalność gospodarcza niebędąca działalności regulowaną polegająca na udzielaniu przez szczególnego rodzaju podmioty określane mianem podmiotów leczniczych polegająca na udzielanie szeroko rozumianych świadczeń zdrowotnych na rzecz ludności.