Ustawa o działalności leczniczej zakazuje reklamy świadczeń zdrowotnych. Zakaz sformułowany tylko w jednym zdaniu rodzi wiele pytań i kontrowersji co do jego zakresu obowiązywania. Ponieważ z zasady system prawny powinien być jednorodny do warto śledzić też orzecznictwo w sprawach pokrewnych, tzn. niedotyczących bezpośrednio zakazu reklamy świadczeń zdrowotnych, ale dotyczących tych spraw, w których ustawodawca również ogranicza możliwość reklamy jakiejś kategorii produktów. Poniżej o ciekawym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11.04.2019r. wydanego w sprawie o sygn. akt III SA/Gd 138/19. Wyrok ten został wydany w sprawie dopuszczalności promocji solariów, ale to co w nim istotne dla problemu dopuszczalności reklamy gabinetów lekarskich (podmiotów leczniczych) to dokonana przez ten sąd ocena wydawania klientom zniżkowych karnetów uprawniających do korzystania z usług solarium po niższej cenie. 

Gdzie tkwiła istota sporu? Spór koncentrował się na tym jak należy rozumieć czy w ogóle zakazana jest promocja usług oferowanych przez solarium czy też zakazane jest tylko publiczna promocja usług solarium , a jeżeli prawidłowa jest ta druga odpowiedź to czy lokal gdzie mieści się solarium jest miejscem publicznym.

Organy inspekcji sanitarnej uznały, że sprzedaż karnetów zniżkowych w zakładzie gdzie działa solarium jest promocją oraz uznała, że lokal gdzie znajduje się solarium jest miejscem publicznym. Te organy uznały też, że w ustawie o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium wskazano otwarty katalog dotyczący miejsc, w których zabrania się promocji i reklamy, z czego jak się wydaje należy wnioskować, że  w ocenie tych organów zabroniona jest każda promocja usług solarium (tj. że zabroniona jest promocja niezależnie od miejsca promocji).   

Skarżąca wnosząc skargę do sądu administracyjnego twierdziła, że błędne jest stanowisko organów inspekcji sanitarnej, że udostępnianie karnetów w lokalu solarium jest publiczną działalnością promocyjną w rozumieniu przywołanej ustawy. Zdaniem skarżącej z art. 2 pkt 3 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium wynika, że zabroniona jest tylko publiczna promocja usług solarium, a oferowania karnetów „wewnątrz” w lokalu solarium nie spełnia przesłanki „publiczności”.

A co na to WSA? WSA skargą oddalił (przyznał więc rację organom inspekcji sanitarnej) uznając, że oferowania w lokalu solarium karnetów uprawniających do korzystania z zabiegów ze zniżką jest zabronioną promocją usług oferowanych przez solarium. Sąd uznał, że katalog przykładów promocji usług solarium zawarty w art. 4 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium jest katalogiem otwartym. Oznacza to, że zdaniem WSA zabroniona jest każda promocja  a nie tylko promocja publiczna. Ta konstatacja nie ma znaczenia dla kwestii dopuszczalności promocji usług medycznych, bo ustawa o działalności leczniczej nie zawiera katalogu podobnego do tego zawartego w art. 4 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium. Ustawa o działalności leczniczej  stanowi tylko tyle, że informowanie o prowadzonej działalności leczniczej nie może przybierać cech reklamy.

Ale już drugi poglądem wyrażonym przez WSA można posiłkować się przy wyznaczaniu granicy między dopuszczalnym informowaniem o działalności leczniczej a zabronioną reklamą działalności leczniczej. W omawianym wyroku WSA odniósł się również do tego czy oferowanie karnetów  w lokalu solarium jest promocją publiczną. Co do tego zagadnienia WSA uznał, że solaria nie są przestrzenią prywatną, bo wstęp do nich nie jest ograniczony, a zakaz korzystania z nich dotyczy jedynie osób, które nie ukończyły 18 roku życia. 

Co w tym poglądzie jest istotnego? Istotne jest to, że miejsce w którym wykonywana jest jakaś działalność ( w wyroku WSA odnosił się do działalności solarium ale nie ma przeszkód aby ten pogląd odnieść też do lokalu, w którym świadczone są usługi medyczne) przeznaczone do obsługi konsumentów (każdy może wejść i skorzystać z oferowanych tam usług) jest przestrzenią publiczną. Odnosząc do różnego rodzaju gabinetów lekarskich, dentystycznych, przychodni czy szpitali (ogólnie miejsc, w których wykonywane są świadczenia zdrowotne) to w myśl poglądu WSA należy uznać je za miejsca publiczne. W dalszej kolejności należałoby uznać, że jeżeli w tych miejscach oferowana jest możliwość kupna karnetów uprawniających do zniżek czy też mówiąc szerzej oferowana jest w jakiejkolwiek formie możliwość korzystania na promocyjnych warunkach ze świadczonych usług medycznych to mamy wówczas do czynienia z promocją.

Dla uniknięcia wątpliwości jeszcze jedno wyjaśnienie. Ustawa o działalności leczniczej (art. 14 ust. 1 pkt 2) stanowi, że informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych nie mogą mieć cech reklamy i milczy na temat promocji. Jednak zd. 2 w art. 14 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej należy rozumieć tak, że treść i forma informacji o udzielanych świadczeniach zdrowotnych należy rozumieć jako zakaz udostępniania informacji o udzielanych świadczeniach w taki sposób aby zachęcało to potencjalnego pacjenta do korzystania ze świadczeń zdrowotnych. W takim rozumieniu „cech reklamy” mieści się też promocja polegające na oferowaniu udzielaniu świadczeń zdrowotnych ze zniżkami.

Można spotkać się z poglądem, że zakaz reklamy sformułowany w art. 14 ust. 1 zd. 2 ustawy o działalności leczniczej odnosi się tylko do reklamy publicznej, a takiej cechy nie spełnia np. ograniczenie informacji o stosowanych rabatach do samego lokalu gdzie świadczenia zdrowotne są udzielane. Jako uzasadnienie takie poglądu podaje się argument, że skoro ktoś już pojawił się w lokalu gdzie udzielana są świadczenia zdrowotne to już jest zainteresowany otrzymaniem świadczenia i tym samym nie ma sensu w stosunku do takiego pacjenta rozważać. Można argumentować w ten sposób , z tym, że trzeba być świadomym że takie działanie może zostać uznane za publiczną promocję.