Odpowiedź na pozew jest pierwszym i najważniejszym pismem procesowym, które składa do sądu pozwany. Jest to środek obrony przeciwko żądaniu powództwa, w którym osoba pozwana przytacza twierdzenia i dowody na ich poparcie oraz wnioski i zarzuty zwrócone przeciwko temu co pozwie twierdzi powód. Nowelizacja procedury cywilnej dokonana ustawą z dnia 4 lipca 2019r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej określana jako: ustawa nowelizująca) podniosła znaczenie odpowiedzi na pozew czyniąc tę czynność obowiązkową dla pozwanego oraz przesądzając tym samym, że niewniesienie odpowiedzi na pozew może skutkować uznaniem, że pozwany przyznaje (czyli uznaje za prawdziwe) twierdzenia co do faktów podane przez powoda w pozwie oraz wydaniem wyroku zaocznego.

Zgodnie z art. 205 (1) § 1 kpc (ustawa z dnia 17 listopada1964r.) sąd (działając na zarządzenie przewodniczącego) doręcza pozwanemu odpis pozwu wraz z wezwaniem pozwanego do złożenia odpowiedzi w wyznaczonym terminie odpowiedzi na pozew. Termin ten nie może być krótszy niż dwa tygodnie (licząc od otrzymania przez pozwanego pozwu). Długość tego terminu powinna być dostosowana do stopnia skomplikowania sprawy (wynikającej z twierdzeń przytoczonych w pozwie), objętości pozwu i sposobu napisania pozwu.

Co się stanie jeżeli pozwany w wyznaczonym terminie nie wniesie odpowiedzi na pozew? Zgodnie z art. 205 (1) § 2 kpc odpowiedź na pozew wniesiona po upływie wyznaczonego terminu zostanie pozwanemu zwrócona. Ale to nie wyjaśnia wszystkiego, bo najistotniejsze jest to, że zwrócenia odpowiedzi na pozew powoduje taki stan jakby nigdy nie została ona złożona, a to z kolei powoduje, że na podstawie art. 230 w zw. z art. 229 kpc sąd może uznać, że niewnosząc odpowiedzi na pozew pozwany przyznaje twierdzenia przytoczone w pozwie, czyli mówiąc wprost sąd może uznać, że pozwany potwierdza, że to co napisał w pozwie powód jest prawdą. W dalszej kolejności (jeżeli sąd już uzna, że pozwany niewnosząc odpowiedzi na pozew przyznał prawdziwość twierdzeń zawartych w pozwie) sąd działając na podstawie art. 339§1 kpc może wydać wyrok zaoczny, w którym zasądzi powodowi dochodzone przez niego roszczenie. Także jak widać z powyższego: niewnoszenie odpowiedzi na pozew to prosta droga do przegrania sprawy.

Jeżeli mimo że odpowiedź na pozew nie została złożona (i także wówczas gdy została zwrócona, bo została wniesiona po upływie wyznaczonego terminu) a wyrok zaoczny nie został wydany, przewodniczący wyznacza termin posiedzenia przygotowawczego i wzywa na nie strony (art. 205 (4) § 1 kpc). Na tym posiedzeniu, aż do chwili zatwierdzenia planu rozprawy pozwany może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej (z art. 205 (12) § 1 kpc ). Po zatwierdzeniu planu podziału pozwany może zgłaszać twierdzenie i dowody jeżeli uprawdopodobni, że ich powołanie wcześniej nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. Jeżeli posiedzenie przygotowawcze nie zostało wyznaczone pozwany może przytaczać te twierdzenia i dowody aż do zamknięcia rozprawy (art. 205 (12) § 2 kpc) z tym że nie uchybia to dla pozwanego skutkom jakie kpc wiąże z działaniem na zwłokę lub niezastosowaniem się przez pozwanego do zarządzeń i postanowień sądu.

Co powód może zrobić jeżeli upłynął mu termin do wniesienia odpowiedzi na pozew a mimo to chcę tę odpowiedź wnieść?
W takiej sytuacji powód powinien zwrócić się do sądu o przywrócenie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew (zgodnie z art. 167 i n. kpc). Termin do wniesienia o przywrócenie terminu do wniesienia odpowiedzi na pozew (tak jak do dokonania każdej innej czynności procesowej) wynosi jeden tydzień od ustania przyczyny uchybienia terminu (art. 169 § 1 kpc). We wniosku o przywrócenie terminu pozwany powinien uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek (art. 169 § 2 kpc), czyli to, że nie ponosi winy w niezłożeniu odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie. Wraz z wniesieniem wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew pozwany powinien wnieść tę odpowiedź (art. 169 § 3 kpc).

Co powinna zawierać odpowiedź na pozew?

Po pierwsze jak każde pismo procesowe (zgodnie z art. 126 § 1 kpc) odpowiedź na pozew powinna zawierać: (i) oznaczenie sądu do którego jest wnoszona, (ii) imiona i nazwiska stron lub ich nazwy, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, (iii) oznaczenie że jest to odpowiedź na pozew, (iv) osnowę wniosku lub oświadczenia, czyli że pozwany wnosi o oddalenie powództwa (iv) ewentualne wskazanie faktów i dowodów na ich potwierdzenie, jeżeli na tych faktach pozwany opiera swoje wnioski lub oświadczenia,(v) podpis, (vi) wymienienie załączników. Jeżeli do odpowiedzi na pozew pozwany załącza jakieś załączniki to powinien je wymienić (art. 126 § 1 (1) kpc) i oczywiście je załączyć.

W odpowiedzi na pozew pozwany musi również podać sygnaturę akt sprawy, w której wnosi odpowiedź (art. 126 § 2 (1) kpc). Pozwany powinien podać również adres do doręczeń jeżeli jest on inny niż ten podany w pozwie przez powoda.

I w końcu to co najistotniejsze pozwany powinien odnieść się do żądania powoda. Oprócz więc wniosku o oddalenie powództwa (i) powinien wyszczególnić fakty, którym zaprzecza i te które przyznaje, (ii) powinien odnieść się do twierdzeń powoda i powołanych przez niego dowodów.

Ponadto odpowiedź na pozew może zawierać odpowiednie wnioski i zarzuty, które będą zasadne do wniesienie w zależności od sprawy. Przy tym pozwany musi pamiętać, że jeżeli nie powoła niektórych z nich w odpowiedzi na pozew to późniejsze ich powołanie będzie niemożliwe. I tak pozwany w zależności od sprawy może : (1) wnieść o przypozwanie, (ii) wnieść o odrzucenie pozwu, (iii) wnieść o ustanowienie radcy prawnego lub adwokata z urzędu,(iii) podnieść zarzut niewłaściwości sądu, (iv) podnieść zarzut umowy o mediację lub zapisu na sąd polubowny, (v) podnieść zarzut niewłaściwego oznaczenia przez powoda wartości sporu(vi) podnieść zarzut potrącenia,

Uregulowania powyższe są aktualne dla stanu prawnego obowiązującego na dzień 30 października 2021r.