Jedną z nowości wprowadzonych do procedury cywilnej nowelizacją z lipca 2019r. (ustawa z dnia 4 lipca 2019r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw dalej określana jako : ustawa nowelizująca) jest posiedzenie przygotowawcze. Posiedzenie przygotowawcze jest elementem postępowania przygotowawczego, czyli ciągu czynności podejmowanych przez sąd i strony postępowania służący przygotowaniu rozprawy. Przeprowadzenie tych czynności ma przyczynić się do sprawniejszego przebiegu rozprawy, co ma skutkować przede wszystkim szybszym zakończeniem sprawy. 

JAKI JEST CEL POSIEDZENIA PRZYGOTOWAWCZEGO?

W zamyśle ustawodawcy posiedzenie przygotowawcze służy rozwiązaniu sporu bez potrzeby przeprowadzania dalszych posiedzeń (art.205(5) §1 kpc). Na tym posiedzeniu przewodniczący ustala przedmiot sporu i wyjaśnia stanowiska stron (art.205(6) §1 kpc)

Wprowadzając tę instytucję do procedury cywilnej ustawodawca miał nadzieję, że na posiedzeniu przygotowawczym sądowi uda się przekonać strony do zawarcia ugody i w ten sposób szybko zakończyć sprawę przed wymiarem sprawiedliwości. Taki cel posiedzenia przygotowawczego jest szczególnie widoczny jeżeli sięgnie się do uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej (druk sejmowy VIII.3117), w którym dużo miejsca poświecono zagadnieniu nakłaniania stron do zawarcia porozumienia i stworzenia im ku temu możliwie najbardziej optymalnych warunków. Zadaniem przewodniczącego jest skłanianie stron do pojednania oraz dążenie do ugodowego rozwiązania sporu(art.205(6) §1 kpc). Przewodniczący powinien poszukiwać ze stronami ugodowych sposobów rozwiązania sporu, wspierać je w formułowaniu propozycji ugodowych oraz wskazywać skutki rozwiązania sporu, w tym finansowe.

Na posiedzeniu przygotowawczym przewodniczący może skierować strony do mediacji (art.205(7) §1 kpc). Wówczas posiedzenie pojednawcze ulega odroczeniu.

Jeżeli na posiedzeniu przygotowawczym nie uda się rozwiązać sporu sąd z udziałem stron sporządza plan rozprawy (art. 205(5)§1 kpc).

ODROCZENIE POSIEDZENIA POJEDNAWCZEGO

Jak ww. posiedzenie pojednawcze ulega odroczeniu jeżeli sąd skierował strony do mediacji.
Ponadto posiedzenie przygotowawcze może zostać odroczone (art.205(7) §2 kpc) gdy:
1) istnieje szansa ugodowego rozwiązania sporu;
2) zajdzie potrzeba wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności;
3) strona z powodu usprawiedliwionej przyczyny nie stawia się na posiedzenie;
4) strony złożą zgodny wniosek o odroczenie.
W ww. przypadkach posiedzenie ulega odroczeniu na czas nie dłuższy niż trzy miesiące. Po raz drugi posiedzenie może być odroczone wyłącznie na zgodny wniosek stron na czas nie dłuższy niż kolejne trzy miesiące.

PROTOKÓŁ

Z posiedzenia przygotowawczego sporządza się protokół (art.205(8) §1 kpc), Co jest istotne w protokole nie zamieszcza się oświadczeń stron złożonych w ramach prób ugodowego załatwienia sporu. Ponadto przebieg posiedzenia w części obejmującej próbą ugodową nie może być przez strony utrwalane w trybie art.9(1) kpc. Tak jak w przypadku mediacji bezskuteczne jest późniejsze powoływanie się przez strony na propozycje ugodowe, propozycje ustępstw i inne oświadczenia.
Jeżeli na posiedzeniu zawarto ugodę jej osnowę wciąga się do protokołu albo zamieszcza w odrębnym dokumencie.

CZY POSIEDZENIE PRZYGOTOWAWCZE JEST OBOWIĄZKOWE?

Nie, zarządzenie odbyci posiedzenia przygotowawczego nie jest obligatoryjne w każdej sprawie. Jeżeli bowiem okoliczności sprawy wskazują (ocenia to przewodniczący po analizie treści pozwu i odpowiedzi na pozew oraz pism przygotowawczych stron jeżeli były one składane), że przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego nie przyczyni się do sprawniejszego rozpoznania sprawy przewodniczący może nadać sprawie inny bieg (art. 205(4)§3 kpc), czyli mówiąc wprost nie wyznaczać terminu posiedzenia przygotowawczego, a zamiast niego wyznaczyć termin rozprawy.

JAK WYGLĄDA POSIEDZENIA PRZYGOTOWAWCZE

Posiedzenie przygotowawcze jest posiedzeniem odformalizowanym. Stosuje się do niego przepisy o posiedzeniu niejawnym, ale zachowanie szczegółowych przepisów nie jest konieczne jeżeli ma to się przyczynić do osiągnięcia celów posiedzenia przygotowawczego. Chodzi o to, aby strony „czuły” się możliwie najbardziej swobodnie, aby nie przytłaczała ich powaga sądu. Ma to w przeświadczeniu ustawodawcy stworzyć optymalne warunki do skłonienia stron do zakończania sporu już na tym posiedzeniu.

CZY UDZIAŁ W POSIEDZENIU PRZYGOTOWAWCZYM JEST OBOWIĄZKOWY?

Tak, jeżeli zostanie wyznaczony termin posiedzenia przygotowawczego udział stron i ich pełnomocników w tym posiedzeniu jest obowiązkowy. Przewodniczący może zwolnić stronę z tego obowiązku, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że udział pełnomocnika będzie wystarczający (art. 205(5) §3 kpc).

JAKIE SĄ SKUTKI NIESTAWIENNICTWA POWODA I POZWANEGO?

Jeżeli powód bez usprawiedliwienia nie stawi się na posiedzenie przygotowawcze sąd umorzy postępowanie, chyba że sprzeciwi się temu obecny na posiedzeniu pozwany. Umarzając postępowanie sąd orzeknie o kosztach jak przy cofnięciu pozwu (art.205(5) §5 kpc). W terminie tygodnia od doręczenia postanowienia o umorzeniu postępowania powód może usprawiedliwić niestawiennictwo, a wówczas sąd uchyli postanowienie o umorzeniu postępowania. Należy pamiętać, że usprawiedliwienie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa jest możliwe tylko jeden raz.

Przed rozpoczęciem posiedzenia powód może wnieść o jego przeprowadzenie bez swojego udziału w nim (art.205(2) § 4 kpc). Wówczas plan rozprawy zostanie przygotowany bez udziału powoda, a jego ustalenia będą dla powoda wiążące.

Jeżeli na posiedzenie przygotowawcze nie stawi się pozwany plan rozprawy zostanie sporządzony bez jego udziału i jego ustalenia będą dla niego wiążące. Poza tym niezależnie od wyniku sprawy sąd może nałożyć na pozwanego obowiązek zwrotu powodowi kosztów wywołanych nieusprawiedliwionym niestawiennictwem.

To co jest najistotniejsze i czego trzeba być świadomym to to, że plan rozprawy przygotowany bez udziału może nie zawierać m. in. jej twierdzeń i dowodów na ich poparcie przez co strona pozbawia się możliwości obrony swojego stanowiska w sprawie, co finalnie może prowadzić do przegrania przez nią sprawy.

CZY MOGĘ PRZYJŚĆ I MILCZEĆ?

Przybycie na termin posiedzenia przygotowawczego I niebranie w nim udziału nie jest dobrym pomysłem (art.205(5) §7 kpc). Jeżeli bowiem strona nie bierze udziału w posiedzeniu przygotowawczym plan rozprawy sporządza się bez jej udziału, a jego ustalenia są dla tej strony wiążące. Poza tym niezależnie od wyniku sprawy sąd może nałożyć na stronę niebiorącą udziału w posiedzeniu obowiązek zwrotu drugiej stronie kosztów wywołanych niebraniem udziału.

JAK SIĘ KOŃCZY POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

Jeżeli strony stawiły się na posiedzenie pojednawcze (i nie doszło z jakiś powodów do umorzenia postępowania) posiedzenie pojednawcze może się skończyć w jeden z następujących sposobów:
1) strony zawrą ugodę;
2) sąd z udziałem stron (lub bez tego udziału) przygotowuje plan rozprawy.