Pozew oczywiście bezzasadny.

Z konstytucyjnego prawa obywatela do sądu wynika, że powód może poszukiwać ochrony przed sądem w zasadzie wszelkich swoich praw i interesów. Ma to swój negatywny aspekt wyrażający się w tym, że do sądów trafiają sprawy, co do których już po przeczytaniu pozwu (dalej : kpc) wiadomym jest, że wyrok będzie oddalający. Według obecnie obowiązujących przepisów kodeksu postępowania cywilnego sprawa wywołane takim pozwem podlega rozpoznaniu uproszczonemu (przy czym nie chodzi tu o postępowanie w trybie uproszczonym), w wyrok zostaje wydany bez przeprowadzania rozprawy. Te przepisy stosuje się, jeżeli z treści pozwu, załączników do pozwu, okoliczności dotyczących sprawy oraz faktów powszechnie znanych i znanych sądowi z urzędu wynika oczywista bezzasadność powództwa.

Co należy rozumieć przez określenie "oczywista bezzasadność powództwa"? Wydaje się, że chodzi tu o powództwo, co do którego jest jasne bez żadnych wątpliwości, że nie ma ono szans na uwzględnienie. Ponieważ regulacje o powództwie oczywiści bezzasadnym są nowe (zostały wprowadzone ustawą z dnia 4 lipca 2019r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, trzeba poczekać na wypowiedzi orzecznictwa jak sądy będą rozumiały to pojęcie.

Zasadniczą ideą uregulowania postępowania z powództwem oczywiście bezzasadnym jest zwolnienie sądu z obowiązku podejmowania czynności jak sąd podejmuje w zwykłych sprawach. Po pierwsze sąd może pominąć te czynności jakie uzna w danej sprawie za niecelowe. W szczególności może nie wzywać powoda do uzupełnienia pozwu (oczywiście jeżeli pozew będzie dotknięty brakami), nie wzywać powoda od uiszczenia opłaty, nie sprawdzać wartości przedmiotu sporu ani też nie przekazywać sprawy (art. 191 (1) § 2 kpc). Wprawdzie kodeks postępowania wprost o tym nie stanowi, ale niecelowe będzie zarządzenie wymiany pism przygotowawczych pomiędzy stronami czy tez wyznaczenie terminu posiedzenia przygotowawczego. Ponadto sąd nie doręczy odpisu pozwu pozwanemu i rozpozna powództwo na posiedzeniu niejawnym (art. 191 (1) § 3 kpc).

Uzasadnienie wyroku sąd sporządza z urzędu. Uzasadnienie powinno zawierać jedynie wyjaśnienie dlaczego sąd uznał powództwo za oczywiści bezzasadne i dlaczego tym samym je oddalił. Wyrok z uzasadnieniem z urzędu doręcza się tylko powodowi (pozwanego ponieważ nie został mu wcześniej doręczony odpis pozwu póki co w sprawie "nie ma").

Uproszczone jest również postępowanie apelacyjne (jeżeli powód wniesie apelacje od wyroku oddalającego jego powództwo) - art. 391 (1) kpc. Analogicznie do postępowania w pierwszej instancji sąd może pominąć te czynności, które podejmuje przy zwykłych sprawach. W szczególności sąd odwoławczy może nie wzywać powoda do uzupełniania apelacji ani uiszczenia opłaty. Również apelację można rozpoznać na posiedzeniu niejawnym bez doręczenia apelacji pozwanemu i bez rozpoznawania wniosków złożonych wraz z apelacją.

Jeżeli zakres zaskarżenia lub wniosek powoda co do wyroku sądu odwoławczego są niejasne to uważa się, że apelacja jest wniesiona co do całości wyroku a powód żąda uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Jeżeli sąd drugiej instancji uzna apelację za bezzasadną to oddala apelację. W takim wypadku w uzasadnieniu apelacji sąd może ograniczyć się do odwołania do ustaleń i wyjaśnień podstawy prawnej zawartych w wyroku sądu pierwszej instancji.

Jeżeli sąd drugiej instancji uzna, że powództwo nie jest oczywiście bezzasadne, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Sąd pierwszej instancji rozpoznając ponownie sprawę umarza postępowanie w wypadkach gdy kodeks postępowania cywilnego przewiduje zwrot pozwu albo doręcza pozwanemu pozew wraz z odpisem apelacji oraz wyrokami sądu pierwszej i drugiej instancji a dalej rozpoznaje powództwo.

Wyrok sądu II instancji, wraz z pisemnym uzasadnieniem jeżeli je sporządzono, doręcza się tylko powodowi. Od tego wyroku nie przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego.

A jak wygląda sprawa kosztów w przypadku wniesienia powództwa oczywiście bezzasadnego? Zgodnie z art. 14a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w razie oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego powoda nie obciąża się kosztami sądowymi. Ale jeżeli powód od tego wyroku wniesie apelację i jego apelacja zostanie oddalona to sąd drugiej instancji obciąża powoda opłatą podstawową od pozwu i od apelacji (czyli po 30 zł - art. 14 ustawy o kosztach).

Czy powód może wieść skargę kasacyjną? W sprawach, w których sąd oddalił powództwo jako oczywiście bezzasadne skarga kasacyjna jest niedopuszczalna (art. 398 (2) § 4 kpc). Jeżeli powód taka skargę wniesie to pozostawią ją się w aktach sprawy niepodejmując żadnych dalszych czynności. Tak samo w aktach sprawy pozostawia się inne pisma związane ze skargą kasacyjną. O pozostawieniu skargi kasacyjnej i pism w aktach zawiadamia się powoda tylko raz przy wniesieniu pierwszego pisma.

Przepisów o niedopuszczalności skargi kasacyjnej nie stosuje się jeżeli skargę kasacyjną wnosi Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka i w sprawach (co wydaje się jasne ale co ustawodawca powtórzył) jeżeli skarga kasacyjna wniesiona jest od wyroku sądu II instancji wydanego po rozpoznaniu powództwa na zasadach ogólnych gdy wcześniej sąd II instancji na skutek apelacji powoda uchylił wyrok sądu pierwszej instancji i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.

Przedstawione powyżej regulacje są aktualne wg stanu prawnego obowiązującego na dzień 24.01.2022r.